Polski złoty jakiego dziś znamy to waluta relatywnie młoda. Wysoka inflacja z przełomu lat 80. i 90. doprowadziła do tego, iż Polacy zaczęli gubić się w rosnących cenach. Pojawił się pomysł denominacji, czyli reformy walutowej polegającej na wprowadzeniu nowej waluty. Stare złote przeliczono na nowe w relacji 1 nowy złoty za 10 tys. starych. Złoty otrzymał też nowy kod: PLN. Denominacja stała się faktem 1 stycznia 1995 r. i kosztowała 300 mln zł (nowych). Na rynek trafiły nowe monety i banknoty – w pierwszym rzucie najwyższym nominałem było 50 zł, ale jeszcze w tym samym roku doszły banknoty o wartości 100 i 200 zł. W 2017 r. wprowadzono nominał 500 zł. Stare pieniądze można było wymieniać na nowe do końca 2010 r.

Jak od linijki

Najmniejszy nominał - 10 zł, ma rozmiar 120 × 60 mm. Każdy kolejny banknot jest pochodną tego rozmiaru, gdyż zasada mówi, że krótszy bok kolejnego nominału jest dłuższy od poprzednika o 3 mm. Z kolei bok dłuższy to dokładnie dwukrotność krótszego. Zróżnicowanie rozmiarów banknotów ma ułatwić ich rozróżnianie.

W przypadku monet wygląda to trochę inaczej, różnią się one od siebie z jednej strony rozmiarem, a z drugiej stopem, z którego powstają. Najmniejszą obiegową monetą jest 1-groszówka (15,5 mm), a największą 5-złotówka (24 mm). Pomiędzy nimi kolejność rozmiarów jest już jednak zaburzona i na przykład 5 gr jest większe od 10 i 20 gr, a 1 zł większe od 2 zł.

Oprócz banknotów i monet obiegowych, Narodowy Bank Polski emituje jeszcze pieniądze kolekcjonerskie i okolicznościowe. Są one produkowane w ograniczonym wolumenie, ale warto wiedzieć, że stanowią pełnoprawny środek płatniczy. Jednak mając w portfelu monetę kolekcjonerską, lepiej się zastanowić, czy na pewno warto ją wydawać. 20-złotowa srebrna moneta z wizerunkiem wilka (z serii: zwierzęta świata) jest dziś na rynku numizmatów warta kilkaset złotych. Nie wszystkie monety kolekcjonerskie są jednak tak popularne, rynkowa wartość niektórych tylko nieznacznie przekracza tę nominalną.

EURion zatrzyma skaner lub działanie aplikacji

Odkąd istnieją pieniądze, próbowano je podrabiać. Od tysięcy lat trwa niekończący się pojedynek fałszerzy i emitentów walut, którzy robią wszystko, by tworzenie falsyfikatów było jak najtrudniejsze. Wszyscy wiemy, czym jest znak wodny, znamy działanie efektu kątowego na banknotach i rozpoznajemy elementy wykończone tak, by zmieniały kolor.

Istnieją jednak zabezpieczenia mniej znane. W połowie lat 90-tych stworzono system znacznie utrudniający kopiowanie banknotów EURion. Jest to rozwiązanie informatyczne, które blokuje możliwość skanowania, kopiowania i obrabiania banknotów. EURion to określony układ pięciu okręgów (w kolorze pomarańczowym, zielonym lub żółtym), który jest rozpoznawany przez sprzęt i aplikacje. Wzór może być bardziej lub mniej widoczny, np. na banknocie 20-funtowym jest zaszyty w postaci zapisu nutowego.

173 jednogroszówki na osobę

Ze statystyk Narodowego Banku Polskiego wynika, że najpopularniejszymi monetami w Polsce są te najdrobniejsze. W połowie 2018 r. w obiegu było 6,7 miliarda jednogroszówek. To oznacza, że średnio każdy z nas trzyma w domu 173 takie monety. Jednogroszówki stanowią 37,5 proc. wszystkich monet w obiegu, a popularne „miedziaki”, czyli monety od 1 do 5 gr, to ponad dwie trzecie wszystkich monet obiegowych w Polsce.

Gdyby jednak spojrzeć na wartość monet w obiegu, zdecydowanie przoduje pięciozłotówka. Wprawdzie jest ich „tylko” 330 mln, ale ze względu na nominał, daje to wartość 1,65 mld zł. Dla porównania jednogroszówki to tylko 66,6 mln zł. Łącznie w obiegu jest 17,7 mld monet o sumarycznej wartości 4,6 mld zł.

1,25 mld sztuk stuzłotówek

Jeśli chodzi o banknoty, to najwięcej wcale nie jest tych najdrobniejszych. - Zdecydowanie najpopularniejszym banknotem jest 100 zł z wizerunkiem króla Władysława II Jagiełły. Na rynku jest ich 1,25 mld, co stanowi ponad 61 proc. wszystkich banknotów – mówi Bartosz Kucharczyk, ekspert BGŻOptima. - Wartościowo to 125 mld zł, jest to kwota za którą można byłoby kupić 400 tys. mieszkań w Warszawie lub wybudować 2,5-3 tys. kilometrów autostrad – dodaje. Najwyższy nominał banknotu obiegowego w Polsce to 500 zł z wizerunkiem króla Jana III Sobieskiego. Wprowadzono go do obiegu zaledwie półtora roku temu, do dziś na rynek trafiło ich zaledwie 10 mln sztuk. Łącznie na rynku jest nieco ponad 2 mld banknotów o wartości 202,8 mld zł, gdy zsumujemy to z monetami, otrzymamy 207,4 mld zł.