2009-04-18
Co miesiąc Komisja Europejska publikuje indeksy nastrojów w gospodarce całej Unii Europejskiej oraz Strefy Euro - European Economic Sentiment Indicator (ESI).

Zakłada się, że w zależności od tego, jak konsumenci i producenci postrzegają sytuację obecną i przyszłą, tak będzie następować wzrost lub spadek konsumpcji i produkcji w krajach Wspólnoty. W związku z tym, ESI jest traktowany, jako wskaźnik wyprzedzający koniunktury w Unii Europejskiej.

Do każdego z krajów członkowskich UE jest kierowanych 15 pytań, a respondentami są przedstawiciele przemysłu wytwórczego, usług, handlu detalicznego, sektora budowlanego i konsumenci.

Respondenci w zależności od branży, odpowiadając na postawione pytania przedstawiają sytuację ekonomiczną w swoich firmach, jaka miała miejsce w ostatnich trzech miesiącach i aktualnie. Ponadto prezentują swoje prognozy na najbliższe trzy miesiące. Pytania dotyczą sprzedaży, zamówień, zapasów, popytu, cen sprzedaży, aktywności gospodarczej, zatrudnienia. Konsumenci przedstawiają swoje przewidywania co do kształtowania się ich sytuacji ekonomicznej  a także poziomu bezrobocia  w kraju w okresie najbliższych 12 miesięcy.  

Ponadto co kwartał przedstawiciele przemysłu, budownictwa i konsumenci otrzymują dodatkowe pytania. A dwa razy do roku swoje działania w zakresie inwestycji ujawniają firmy sektora przemysłowego. Na stawiane co miesiąc  pytania  respondenci mają do wyboru po trzy następujące opcje odpowiedzi: „wzrost" (+), „bez zmian" (=), „spadek" (-) lub „więcej niż wystarczająco" (+), „wystarczająco" (=), „niewystarczająco" (-) lub „za duże" (+), „odpowiednie" (=), „za małe" (-). W niektórych przypadkach są przygotowane cztery, pięć lub sześć opcje odpowiedzi.

Na podstawie uzyskanych odpowiedzi, po uwzględnieniu czynników sezonowych, oblicza się 15 komponentów. Następnie, po zastosowaniu odpowiednich wag dla każdego komponentu, obliczany jest indeks nastrojów gospodarczych Economic Sentiment Indicator (ESI) - odrębnie dla całej Unii Europejskiej oraz Eurolandu.

Zarówno ESI, jak też indeksy składowe stanowią narzędzia pozwalające porównać cykle ekonomiczne w różnych krajach a także monitorować i prognozować rozwój gospodarki w całej Unii Europejskiej, jak również w poszczególnych krajach.


Od 2001 r. indeksy nastrojów gospodarczych dla UE oraz Strefy Euro znajdowały się w trendzie wzrostowym. Ostatnia fala wznosząca trwała od pierwszego kwartału 2005 r. do maja 2007 r. Wówczas osiągnęły one wartości: 115 pkt dla Unii Europejskiej oraz 112,1 pkt dla Eurolandu, jedne z najwyższych od dwudziestu lat. Po krótkiej stabilizacji, od lipca 2007 r. nastąpiły dynamiczne spadki indeksów. W  ciągu jednego miesiąca pogorszyły się nastroje w kilku krajach UE - głównie w przemyśle, usługach oraz budownictwie. ESI najwięcej stracił w Wielkiej Brytanii (-6,6 pkt.). Następne były Włochy (-1,0 pkt.), Hiszpania (-0,9 pkt.), Niemcy (-0,6 pkt.). Był to początek spadku optymizmu w Unii Europejskiej. Warto dodać, że taka sytuacja miała miejsce na 15 miesięcy przed załamaniem sektora finansowego w Stanach Zjednoczonych a następnie w niemal wszystkich krajach na świecie. Na giełdach odwrócenie trendu wzrostowego na spadkowy nastąpiło w czwartym kwartale 2007 r., tj. 3-5 miesięcy po punkcie zwrotnym indeksów ESI.
 
Następne miesiące obfitowały w dramatyczne wydarzenia na rynkach finansowych oraz gospodarce, następowały coraz szybsze spadki indeksów nastrojów. W marcu 2009 r. wartość ESI osiągnęła rekordowo niski poziom: 60 pkt dla UE oraz 64,6 pkt dla Eurolandu. Warto dodać, że w ostatnich 2-3 miesiącach wiele innych wskaźników nastrojów odreagowało wzrostami. Tymczasem indeksy ESI w dalszym ciągu spadają, choć nieco wolniej. Zatem nastroje w krajach Unii Europejskiej pogarszają się, chociaż już nie w takim tempie, jak w ostatnim kwartale 2008 r.

Jan Mazurek

Główny Analityk

Nadesłał: ap