2009-04-28
Uznanym wskaźnikiem odzwierciedlającym sytuację ekonomiczną w Polsce jest tygodniowy barometr koniunktury, obliczany przez Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową.

Jest to indeks nastrojów dotyczący Polski, zbudowany w oparciu o następujące składniki:

• wskaźnik wyprzedzający koniunktury IBnGR (waga 30 procent),
• wskaźnik optymizmu konsumentów Ipsos (waga 30 procent),
• tygodniowy wskaźnik syntetyczny (waga 40 procent).

Wskaźnik wyprzedzający koniunktury obliczany jest w cyklu miesięcznym na podstawie odpowiedzi ankietowanych przedsiębiorstw reprezentujących trzy sektory: przemysłowy, handlowo-usługowy oraz bankowy. Komponent ten odzwierciedla stronę podażową gospodarki.

Wskaźnik optymizmu konsumentów obliczany również w co miesiąc przez firmę badawczą Ipsos, który został zaprezentowany przeze mnie 2 kwietnia 2009 r. Przypomnijmy, podstawą dla obliczeń wskaźnika są wyniki ankiet  kierowanych do reprezentatywnej grupy 1000 Polaków w wieku od 15 lat wzwyż. Respondenci oceniają: sytuację gospodarczą kraju, osobistą sytuację materialną, poziom bezrobocia, inflację, skłonność do zakupów trwałych dóbr konsumpcyjnych i poziom oszczędności w ciągu ostatnich 12 miesięcy. Ponadto przedstawiają swoje prognozy, jak będą kształtować się te czynniki w najbliższych 12 miesiącach. Reprezentuje on stronę popytową.
Obu tym wskaźnikom przypisano wagi po 0,3.

Trzeci składnik barometru, tygodniowy wskaźnik syntetyczny jest wielkością wynikającą z sześciu wskaźników składowych:

• wartość indeksu giełdowego WIG20 (źródło: GPW SA) - wskaźnik nastrojów inwestorów,
• procentowa zmiana podaży pieniądza M3 w porównaniu z poprzednim miesiącem (źródło: NBP),
• procentowa zmiana liczby mieszkań oddanych do użytku w stosunku do analogicznego miesiąca roku poprzedniego (źródło: GUS),
• procentowa zmiana średniej detalicznej ceny benzyny bezołowiowej Eurosuper 95 na stacjach benzynowych w całym kraju w porównaniu z poprzednim tygodniem (źródło: oprac. Reflex),
• wskaźnik nastrojów wśród niemieckich przedsiębiorców (źródło: Ifo), który zaprezentowałem 7 kwietnia 2009 r. - uwzględniany ze względu na silne powiązania naszej gospodarki z niemiecką,
• zmiana średniej stopy procentowej kredytów konsumpcyjnych w ROR z dwudziestu największych banków w Polsce (źródło: dziennik „Rzeczpospolita").

Powyższym wskaźnikom przypisuje się jednakowe wagi w ramach udziału 0,4, który przypada tygodniowemu wskaźnikowi syntetycznemu. Wszystkie składniki barometru koniunktury zostały zestandaryzowane tak, aby ich wartości zmieniały się w przedziale od minus 100 do plus 100. Przy obliczaniu barometru każdej składowej przypisuje się parametr standaryzujący, ograniczający pasmo wahań w celu uniknięcia nadmiernego wpływu danego wskaźnika na ostateczny wynik. Połowa sumy iloczynów wag, parametrów standaryzujących i wartości komponentów dodana do liczby 1000 stanowi wartość barometru koniunktury IBnGR. 

Wskazania barometru tworzą oscylator, którego wyniki zawierają się w przedziale 950 - 1050. Autorzy wykazali się dużą pomysłowością tworząc analogię barometru koniunktury do barometru meteorologicznego.

Odczyty barometru koniunktury poniżej 1000 punktów świadczą o niekorzystnej sytuacji gospodarczej, analogicznie jak w przypadku barometru mierzącego ciśnienie atmosferyczne. Kiedy jego wskazania są niższe, niż 1000 hPa, wówczas mamy niż, zatem niepogodę. Jeżeli wartość barometru koniunktury jest wyższa od 1000, w gospodarce panuje dobra sytuacja -  analogią jest słoneczna pogoda  a wszyscy  czują się doskonale.

Odczyty tygodniowego barometru koniunktury IBnGR
    

Źródło: Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową

Najwyższy odczyt barometru miał miejsce w kwietniu 2008 r. Późniejsze miesiące pokazywały coraz niższe wartości. W sierpniu i pierwszej połowie września nastąpiło niewielkie odbicie. Ujawnienie w całej krasie problemów rynków finansowych, najpierw w Stanach Zjednoczonych a później w innych krajach, spowodowało pogorszenie nastrojów również w Polsce. Dramatyczne pogorszenie sytuacji ekonomicznej w innych krajach zaczęło niekorzystnie oddziaływać na naszą gospodarkę. Na początku 2009 r. barometr koniunktury IBnGR spadł do poziomu 1011 pkt, najniższego od połowy 2005 r. W marcu 2009 r. nastąpiło zahamowanie spadków barometru a w kwietniu niewielkie odbicie do góry.  Jednak w żadnym z przypadków nie wskazywał on niżu, czyli poziomu niższego od 1000. Potwierdzają się więc pozytywne oceny sytuacji gospodarczej  dotyczące naszego kraju formułowane przez  obiektywne instytucje finansowe czy ekonomistów. Istnieje  szansa, że Polska nie będzie w takim samym stopniu dotknięta kryzysem, jak inne kraje z naszego kontynentu.
    
Sposób prezentacji wskazań barometru koniunktury IBnGR w dzienniku „Rzeczpospolita" 




Źródło: „Rzeczpospolita", nr 98, 27 kwietnia 2009 r.

Jan Mazurek

Główny Analityk

Nadesłał: ap