2012-01-02
Place zabaw w przedszkolach, parkach czy przy osiedlach stanowią atrakcyjne miejsce dla zabawy dzieci. Tworzone są z myślą o zapewnieniu dzieciom niezapomnianej zabawy i prawidłowego rozwoju. Place zabaw jako miejsca przeznaczone dla dzieci powinny spełniać określone wymogi bezpieczeństwa.

Obecnie projektowane i montowane place zabaw są różnorodne, kolorowe i zapewniają urozmaiconą zabawę lecz nie zawsze są całkowicie bezpieczne dla bawiących się dzieci. Kwestia bezpieczeństwa placów zabaw dotyczy zarówno samych urządzeń służących do zabawy dzieci jak również ich otoczenia. Przede wszystkim place zabaw, które znajdują się w publicznym miejscu powinny posiadać odpowiednie certyfikaty jakości i bezpieczeństwa dostarczone przez producenta. Po zamontowaniu urządzeń zabawowych przez producenta kwestia bezpieczeństwa na nim spoczywa na administratorze zarządcy czy właścicielu placu zabaw.

Wykonanie placu zabaw zgodnie z obowiązującą normą

Wymagania dotyczące jakości i bezpieczeństwa na placach zabaw określa norma PN-EN 1176 2009r. Norma określa bardzo szczegółowo jak powinien być wykonany plac zabaw by nie stwarzał zagrożenia dla bawiących się dzieci. Urządzenia wykonane niezgodnie z normą mimo że wyglądają na solidne i bezpieczne mogą stwarzać zagrożenie dla dzieci. Dotyczy to przede wszystkim takich kwestii jak zakleszczenia odzieży i części ciała dziecka oraz wysokości bezpiecznego upadku z placu zabaw.

Regularna kontrola placu zabaw

Samo wykonanie placu zabaw z godnie z obowiązującą normą nie jest wystarczające. Użytkowane place zabaw powinny być regularnie kontrolowane w celu eliminowania zagrożenia dla bawiących się dzieci. Naturalna eksploatacja placu zabaw przez bawiące się dzieci powoduje zużywanie się niektórych części. Place zabaw są ponadto narażone na korozję spowodowaną niekorzystnymi warunkami pogodowymi wskutek czego z biegiem czasu niszczeją. Ze względu na częste umieszczenie placów zabaw w miejscach publicznych są one narażone na wandalizm. Wszystkie te czynniki sprawiają, że plac zabaw z upływem czasu może stracić swoje właściwości. Na skutek wandalizmu może się to stać bardzo szybko. Dlatego tak ważna jest regularna kontrola placów zabaw

Norma PN-EN 1176 2009r. dotycząca placów zabaw wyszczególnia trzy rodzaje kontroli, które powinny być przeprowadzane na placach zabaw:

1.      Regularna kontrola przez oględziny. Ta procedura kontrolna powinna być przeprowadzana co 1 do 7 dni. Częstotliwość jest uwarunkowana od użytkowania oraz umieszczenia placu zabaw, gdyż urządzenia zabawowe umieszczone na blokowisku są bardziej narażone na wandalizm niż od tych umieszczonych na przedszkolach oraz takie place zabaw są używane przez różne grupy wiekowe dzieci. Kontrola przez oględziny polega przede wszystkim na ocenieniu wzrokowym stanu technicznego placu zabaw, sprawdzeniu, czy urządzenie nie zostało zniszczone lub uszkodzone wskutek wandalizmu lub niekorzystnych warunków pogodowych takich jak silny wiatr czy ulewny deszcz. Podczas tej kontroli należy również sprawdzić stan nawierzchni, czy nie znajdują się zanieczyszczenia na jej powierzchni np. potłuczone butelki. Ocenie podlega również całe urządzenie zabawowe np. jeśli jest to plac zabaw wykonany z drewna czy nie występują drzazgi oraz rozwarstwienia drewna.

2.      Kontrola funkcjonalna. Ta kontrola powinna być przeprowadzana w częstotliwości od 1 do 3 miesięcy. Jest to bardziej dokładna i szczegółowa procedura kontrolna niż ocena stanu przez oględziny. Podczas kontroli funkcjonalnej należy sprawdzić przede wszystkim stan połączeń śrubowych, funkcjonalność poszczególnych elementów zabawowych, stabilność całości urządzeń oraz stopień zużycia placu zabaw lub jego poszczególnych elementów.

3.      Coroczna kontrola podstawowa. Jest to najbardziej dokładna procedura kontrola przeprowadzana na placach zabaw. Należy ją przeprowadzić przynajmniej jeden raz w roku.  Podczas tej kontroli w szczególności należy ocenić ogólny poziom bezpieczeństwa placu zabaw oraz nawierzchni. Sprawdzone powinny zostać również fundamenty umieszczone pod urządzeniami zabawowymi. Należy ocenić również kompletność urządzeń oraz poziom erozji i rozkładu placu zabaw oraz przewidzieć jak ten proces będzie postępował w kolejnym roku.

Te trzy rodzaje kontroli przeprowadzanych na placach zabaw to niezbędne minimum by dzieci mogły się cieszyć bezpieczną zabawą. Wszelkie czynności kontrolne powinny być udokumentowane. Najlepiej w tym celu prowadzić księgę kontroli, w której odnotowuje się datę wraz z wszelkimi uwagami oraz danymi personalnymi osoby odpowiedzialnej za kontrolowanie placu zabaw. Czynności kontrolne powinny przeprowadzać odpowiednio przeszkolone osoby, które wiedzą na co zwrócić uwagę oraz jak dokładnie ocenić stan techniczny placu zabaw.

Regularna konserwacja placu zabaw

Regularna kontrola pozwala wykryć zagrożenia natomiast odpowiednia konserwacja im zapobiega, szczególnie jeśli chodzi o wpływ warunków pogodowych. Poza niezbędnymi czynnościami konserwacyjnymi i naprawczymi wykonywanymi wskutek przeprowadzonej kontroli warto poddawać plac zabaw odpowiednim zabiegom konserwującym w celu przedłużenia jego żywotności. Istotną kwestią jest malowanie placu zabaw. Nawet jeśli wyniki kontrolne nie wykazują zagrożeń warto co kilka lat przemalować plac zabaw odpowiednimi farbami. Jeśli jest to plac zabaw wykonany z drewna dobrym rozwiązaniem jest użycie farb zawierających impregnat. Dzięki temu drewno uzyska dodatkową ochronę na warunki pogodowe. Odmalowanie placu zabaw ma także znaczenie estetyczne, kolory stają się żywsze a cały plac zabaw wygląda na nowszy.

Umiejscowienie placu zabaw względem innych obiektów

W przypadku montażu placu zabaw przy budynkach wielorodzinnych objętych jednym pozwoleniem na budowę istnieje obowiązek zachowania odległości 10m od linii rozgraniczających ulicę, od okien pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi oraz od miejsc gromadzenia odpadów. Zasada ta nie dotyczy placówek oświatowych. Plac zabaw powinien być oddalony od parkingu o przynajmniej 7m w przypadku parkingu na 4 stanowiska włącznie, 10m w przypadku parkingu z liczbą miejsc od 5 do 60 włącznie oraz 20m w przypadku parkingu z liczbą miejsc powyżej 60

Odpowiednia nawierzchnia na placu zabaw

Zamawiając wykonanie placu zabaw należy uwzględnić to na jakim podłożu ma on się znajdować. Jest to bardzo ważna kwestia ze względu na bezpieczeństwo bawiących się dzieci gdyż podłoże na placu zabaw musi pełnić określone funkcje związane z amortyzacją upadku. Kwestia ta jest również określona w normie dotyczącej placów zabaw PN-EN 1176 – 2009r.
Place zabaw budowane wiele lat temu niezależnie od wielkości zazwyczaj znajdowały się na trawie, która z czasem została wydeptana wskutek użytkowania urządzeń i pozostała zbita gleba. Raczej mało spotykanym przypadkiem jest również uzupełnianie ubytków trawy przy urządzeniach. Administratorzy i osoby odpowiedzialne za utrzymanie i bezpieczeństwo placów zabaw zdają się nie zwracać uwagi na tą kwestię lub po prostu nie zdają sobie sprawy z niezgodności jakie występują. Zazwyczaj firmy, które specjalizują się w budowie placu zabaw nie zajmują się jednocześnie powierzchnią pod plac zabaw choć mają obowiązek w dokumentacji produktu określić jakie podłoże jest dopuszczalne a jakie nie do montowanych urządzeń zabawowych. Rodzaj dopuszczalnego podłoża jest określony w normie PN-EN 1176 z 2009 roku i jest uzależniony od krytycznej wysokości upadku z urządzenia. W zależności od tej wysokości plac zabaw może znajdować się na powierzchni trawiastej lub glebowej, piaskowej, żwirowej, korowej, wiórowej oraz innych materiałów zgodnych z wymogami normy m.in. sztuczna nawierzchnia gumowa. Przez krytyczną wysokość upadku należy rozumieć maksymalną wysokość z jakiej dziecko może spaść a nie wysokość całego placu zabaw. Przykładowo zestaw zabawowy składający się z wieży z dachem, podestu ze zjeżdżalnią oraz wejścia na ten podest posiada krytyczną wysokość upadku równą wysokości górnej krawędzi podestu a nie wysokości daszku, który nie stanowi elementu służącego do zabawy.

Nawierzchnię trawiastą oraz glebową można stosować jeśli krytyczna wysokość upadku z urządzenia jest równa bądź mniejsza niż 1m. Nawierzchnia trawiasta posiada wystarczające właściwości amortyzujące upadek dla niewielkich urządzeń zabawowych. Zazwyczaj wystarcza dla takich urządzeń jak bujaki na sprężynie czy huśtawki wagowe oraz zjeżdżalni, których część startowa znajduje się poniżej 1m. Tak jak wspomniałem wyżej nawierzchnia trawiasta ma to do siebie, że wraz z zwiększeniem intensywności użytkowania urządzenia wydeptuje się i należy nieużytki uzupełniać lecz posiada również wiele zalet. Zazwyczaj łatwo zauważyć i usunąć z jej powierzchni zanieczyszczenia, bawiące się dzieci nie brudzą się tak jak w przypadku nawierzchni sypkich oraz zadbana trawa prezentuje się estetycznie. W przypadku trawy po ulewnych deszczach woda nie stanowi problemu, gdyż bez przeszkód wsiąka i nie występuję błoto.

Piasek jest również często stosowaną nawierzchnią przy placach zabaw. Jednak trzeba zwrócić uwagę by był to odpowiedni piasek oraz o odpowiednich właściwościach. Wielkość ziaren piasku stosowanego jako podłoże pod placem zabaw powinna się mieścić w przedziale od 0,2 do 2mm. Natomiast minimalna grubość powierzchni powinna wynosić przynajmniej 20cm dla krytycznej wysokości upadku mniejszej bądź równej 2m oraz odpowiednio 30cm dla wysokości mniejszej bądź równej 3m. Identyczne parametry grubości i wysokości upadku stosuje się w przypadku powierzchni żwirowej, z tym że żwir pod placem zabaw powinien posiadać ziarna w wielkości od 2 do 5mm. Na placu zabaw powierzchnia piaskowa i żwirowa może przysporzyć kłopotów ze względu, że znajdujące się zanieczyszczenia mogą zostać zasypane w podłożu. Nawierzchnie sypkie jak sama nazwa wskazuje rozsypują się i trzeba regularnie kontrolować ich grubość pod urządzeniami zabawowymi. Ponadto dzieci łatwo się brudzą i wnoszą potem żwir i piasek do pomieszczeń a po ulewnych deszczach podłoże zmienia się w błoto. Zaletą jest to, że piasek oraz żwir można stosować do większych placów zabaw.

Nawierzchnie wiórowe oraz korowe są dość rzadko spotykane jednak posiadają wiele zalet jako podłoże pod plac zabaw. Mianowicie nie rozsypują się tak jak piasek i żwir, bawiące się dzieci mniej się brudzą a woda bez przeszkód swobodnie przesiąka przez warstwę podłoża. Wióry oraz korę można stosować do krytycznej wysokości mniejszej bądź równej 2m jeśli ich grubość wynosi przynajmniej 20cm oraz odpowiednio do wysokości mniejszej bądź równej 3m jeśli grubość podłoża wynosi przynajmniej 30cm. Wielkość wiórów powinna się mieścić w przedziale od 5 do 30mm, natomiast kory w przedziale od 20 do 80mm. Taka ziarnistość sprawia też, że zanieczyszczenia łatwiej usunąć z powierzchni podłoża pod placem zabaw. Estetycznie taka forma podłoża prezentuje się znacznie lepiej niż piasek czy żwir. Wióry i kora posiadają odpowiednie właściwości amortyzujące chroniące dzieci przed upadkiem z placu zabaw i można tą formę podłoża stosować do większych urządzeń zabawowych jednak ze względu na wielkość ziaren jest to dość szorstki materiał.

Nawierzchnie sztuczne coraz częściej stosuje się na placach zabaw, szczególnie w programie Radosna Szkoła. W zależności od rodzaju nawierzchni można ja stosować praktycznie do wszelkiego rodzaju placów zabaw. Nawierzchnia gumowa posiada znakomite właściwości amortyzujące upadek. Jeśli posiada odpowiednio wykonany spad nie zatrzymuje się na niej woda. Zaletą jest to, że nie trzeba uzupełniać ubytków jak w przypadku nawierzchni sypkich, kory, wiórów czy nawet trawy. Większe zanieczyszczenia bez problemów można usunąć z powierzchni. Mały problem istnieje, jeśli na powierzchnie gumową wniesie się błoto z obszaru położonego poza placem zabaw gdyż stosunkowo ciężko się czyści podłoże gumowe. Szczególnie jeśli są to jasne kolory nawierzchni ubrudzenia błotem są widoczne i o ile nie stwarza to zagrożenia dla bezpieczeństwa to ma jednak wpływ na estetykę całego placu zabaw. Największą wadą jest jednak cena takiego podłoża a najwyższa jest za kolory pomarańczowy i niebieski, czyli te stosowane w programie Radosna Szkoła. Odpowiednie położenie nawierzchni wymaga wynajęcia odpowiedniej firmy specjalizującej się w tej kwestii a nie zawsze firma, która zajmuje się budową placów zabaw wykonuje jednocześnie nawierzchnię.

Z szeregu dostępnych typów nawierzchni na plac zabaw podczas wyboru najpierw należy określić wielkość upadku z urządzenia zabawowego. Raczej mało spotyka się urządzeń zabawowych z wysokością upadku powyżej 3m, gdzie należy już stosować specjalne nawierzchnie gumowe. Wybierając nawierzchnię na plac zabaw poza wysokością należy uwzględnić również inne czynniki, indywidualnie dla każdego placu zabaw.

Niezbędne urządzenia przy placach zabaw

Plac zabaw służy przede wszystkim dzieciom jednak w jego otoczeniu powinny się znajdować dodatkowe urządzenia, które uczynią miejsce zabawy dzieci bezpieczniejszym. Ważnym elementem na placu zabaw są ławki, które powinny się znajdować w takich miejscach by nie kolidowały z urządzeniami zabawowymi. Rodzice czy opiekunowie powinni mieć zapewniony z ławek ogólny ogląd placu zabaw by w razie konieczności szybko zauważyć i zareagować na możliwe zagrożenie. Bardzo istotne by w pobliżu znajdowały się kosze na śmieci. Jest to wymóg niezbędny by zachować plac zabaw w czystości. Kosze na śmieci są często umieszczane bezpośrednio przy ławkach co nie jest dobrym rozwiązaniem gdyż mogą być wykorzystywane do zabawy przez dzieci. Ważne jest by na placu zabaw znajdował się regulamin na którym będą umieszczone numery telefonów do policji czy pogotowia. Bardzo istotne jest ogrodzenie całego terenu przeznaczonego na plac zabaw. Ogrodzenie spełnia kilka ważnych funkcji: utrudnia dostęp osobą niepowołanym i zwierzętom, które zostawiają odchody, oraz poprawia kontrolę nad bawiącymi się dziećmi, które nie mogą wyjść z placu zabaw poza wyznaczonymi do tego miejscami. Ogrodzenie jest szczególnie zalecane jeśli plac zabaw znajduje się przy ruchliwej ulicy. Często spotykane jest że ogrodzony plac zabaw posiada tylko jedno wejście w postaci furtki co nie jest najlepszym rozwiązaniem. Owszem daje dużą kontrolę nad bawiącymi się dziećmi ale utrudnia dostanie się służbą ratunkowym. W przypadku dużych placów zabaw jest to istotna kwestia. Dobrze jest gdy w ogrodzeniu jest brama umożliwiająca wjazd np. ambulansowi. Jeśli plac zabaw jest zamykany na noc ważne by była umieszczona np. przy regulaminie informacja gdzie znajdują się klucze do bramy umożliwiającej wjazd.

Roślinność na placu zabaw

Różnorodna roślinność umieszczona wokoło placu zabaw podnosi walory estetyczne ale również pełni wiele istotnych funkcji. Wysokie drzewa z rozłożystą koroną zapewniają zacienienie. Zarówno bawiące się dzieci jak i opiekunowie i rodzice docenią możliwość przebywania w cieniu w upalne dni. Ma to również znaczenie zdrowotne dla przebywających osób na placu zabaw, latem minimalizuje ryzyko udarów spowodowanych długim przebywaniem na słońcu. Ważne jest by drzewa na placu zabaw były odpowiednio „przygotowane”. Nisko znajdujące się gałęzie stwarzają zachętę dla dzieci do wchodzenia na drzewo co może skończyć się upadkiem. Roślinność umieszczona na placu zabaw lub wokoło niego nie powinna utrudniać rodzicom czy opiekunom widoczności. Trzeba również zwrócić uwagę na rodzaj roślinności. Rośliny posiadające trujące owoce czy kolce nie są odpowiednie na plac zabaw, bawiące się dziecko może się skaleczyć lub zatruć.

Zwrócenie uwagi na wyżej wymienione kwestie dotyczące bezpieczeństwa dzieci na placu zabaw pozwolą zminimalizować ryzyko wypadku i odpowiednią zabawę najmłodszym użytkownikom.

Nadesłał: Place zabaw z drewna, certyfikowane place zabaw - ATUT Tomasz Skiba http://www.atut-placezabaw.pl