2008-10-31
Radzimy, jaką pompę wybrać i jak się ustrzec popełnienia błędów przy planowaniu instalacji z pompą ciepła.

Wykorzystywanie do ogrzewania pomp ciepła nie jest jeszcze sprawą tak oczywistą, jak zastosowanie w tym celu urządzeń zasilanych gazem ziemnym czy olejem opałowym.

Jednak pompy ciepła znajdują coraz częściej uznanie wśród inwestorów w budownictwie indywidualnym i jednorodzinnym. A przy obecnych cenach oleju opałowego, energii elektrycznej oraz rosnących cenach gazu, stają się ciekawym rozwiązaniem pod względem ekonomicznym.
Jakie argumenty przemawiają za gruntową pompą ciepła? Na co należy zwrócić uwagę na etapie planowania oraz montażu instalacji pompy ciepła? Jakie są najczęstsze błędy związane z pompami ciepła i jak się ich ustrzec?

Niskie koszty eksploatacji
Najlepszym argumentem przemawiającym za pompą ciepła są bardzo niskie koszty eksploatacji. Ogrzewanie olejowe lub gazowe oznacza dla właściciela domu wydatek ponad 3200 zł rocznie (na podstawie badań przeprowadzonych w maju i czerwcu 2008 przez 4P Research MIX na zlecenie firm Bosch, Junkers, Osram). W przypadku pompy ciepła koszt ten może spaść aż o 60 proc. Dzieje się tak, ponieważ pompa ciepła w przeważającym stopniu zasilana jest bezpłatną energią pozyskiwaną z otoczenia. Pompa ciepła (typu solanka-woda) pobiera energię cieplną z wnętrza ziemi i przy udziale zasilania elektrycznego podnosi temperaturę jej nośnika do poziomu, który pozwala na wykorzystanie tej energii do ogrzewania. Udział prądu stanowi zaledwie jedną piątą całkowitego zapotrzebowania na energię, pozostałe cztery piąte pozyskiwane są z otoczenia, które staje się tym samym niewyczerpalnym oraz bezpłatnym jej źródłem. To czyni z pompy ciepła pewne w perspektywie przyszłości źródło ogrzewania. Porównanie z ogrzewaniem olejowym lub gazowym wykazuje, że w przypadku pompy ciepła koszty inwestycyjne są wprawdzie wyższe - ma to związek przede wszystkim z kosztami udostępnienia źródła ciepła - jednak w perspektywie kilku lub kilkunastu lat koszty te, dzięki niskim wydatkom na energię oraz eksploatację, zostaną zamortyzowane. Ponadto wzrasta wartość rynkowa domu, jego cena obejmuje bowiem również wartość źródła ciepła.

Praktycznie i ekologicznie
Dzięki instalacji grzewczej z gruntową pompą ciepła właściciel domu zyskuje możliwość zagospodarowania przestrzeni, którą przy konwencjonalnych systemach grzewczych zajmuje zapas opału oraz instalacja kominowa. Przekonującym argumentem jest również kwestia ochrony środowiska. Pracująca pompa nie emituje szkodliwych substancji w miejscu, w którym jest eksploatowana. Nowoczesne pompy ciepła są dziś urządzeniami uniwersalnymi, przeznaczonymi do ogrzewania pomieszczeń oraz przygotowania ciepłej wody użytkowej, charakteryzującymi się wysoką trwałością i minimalnymi wymaganiami w zakresie konserwacji.

Jaką pompę wybrać?
Przy wyborze systemu grzewczego istotną rolę odgrywa wiele różnych czynników. Koszty energii, dostępna powierzchnia zabudowy, ekologia, kwestie finansowe - to tylko niektóre z nich. Rozważając zakup gruntowej pompy ciepła, należy uwzględnić też takie elementy, jak wydajność, moc grzewcza, czy wreszcie sposób pozyskiwania ciepła. Ważne jest też dobranie, stosownie do wymagań, źródła dolnego o właściwych parametrach oraz zaprojektowanie instalacji centralnego ogrzewania. Wybór odpowiedniej pompy ciepła należy powierzyć projektantowi lub doświadczonemu instalatorowi.

Wydajność
Nasza pompa ciepła powinna pracować oszczędnie, to znaczy, przy możliwie najmniejszym zużyciu prądu wytwarzać jak najwięcej ciepła. W charakterystyce produktu wytwórcy podają tzw. wartość COP (ang.: COP = Coefficient of Performance) jako miarę efektywności energetycznej. Nowoczesne urządzenia, na przykład serie pomp gruntowych TM i TE Junkersa, otrzymują w optymalnych warunkach bardzo wysoką wartość COP, która wynosi nawet 5,0. Oznacza to, że dzięki wkładowi jednego kilowata energii elektrycznej, uzyskujemy użytek energii cieplnej w wysokości 5 kilowatów - z tego 4 kilowaty są bezpłatne. Warunkiem wysokiej wartości COP jest niska temperatura na zasilaniu. Dlatego pompy ciepła powinny być w miarę możliwości wykorzystywane w połączeniu z ogrzewaniem podłogowym, ściennym lub sufitowym. Dostępne są już w tej chwili systemy, umożliwiające instalację podłogowego ogrzewania nawet w podłogach z drewna. Dzięki temu pompy mogą być montowane także w budynkach z drewnianych bali lub w domach, w których zaplanowano drewnianą podłogę.

Moc grzewcza
Szczególnie ważne przy wyborze pompy ciepła jest precyzyjne zaplanowanie instalacji. Zbyt duże urządzenia zwiększają koszt inwestycji. Należy przy tym pamiętać, że pompę ciepła dla domów jednorodzinnych dobiera się zazwyczaj na około 80 proc. wynikającego z obliczeń zapotrzebowania na ciepło. Pozostałe 20 proc. mocy grzewczej jest wykorzystywane tylko przez kilka dni w roku, podczas największych mrozów. Pokrycie tego deficytu w pełni zapewnia zamontowany w pompie dogrzewacz elektryczny.

Źródło dolne
Z kolei w przypadku źródła dolnego częstym błędem popełnianym przez niedoświadczonych wykonawców jest „sztukowanie" przewodów z solanką. Rura, która stanowi jedną pętlę, nie powinna być nigdy i w żaden sposób łączona. Przestrzeganie tej reguły pozwoli zapewnić długą i niezawodną eksploatację całego systemu. Wykonanie dolnego źródła warto powierzyć sprawdzonej firmie, posiadającej odpowiednie doświadczenie.

Urządzenie modułowe czy kompaktowe?
Na rynku dostępne są pompy ciepła zintegrowane z zasobnikiem wody użytkowej - tzw. urządzenia modułowe - i pompy z dodatkowo dołączanym z zasobnikiem wody - tzw. urządzenia kompaktowe. Z powodu ograniczonej pojemności zasobnika urządzenia modułowe (np. gruntowa pompa ciepła typu TM Junkersa) są przeznaczone dla małych gospodarstw domowych liczących do trzech osób. Dla większych gospodarstw domowych i w celu zapewnienia większego komfortu dostawy ciepłej wody, polecane są urządzenia kompaktowe z osobnym zasobnikiem (np. gruntowa pompa ciepła serii TE Junkersa).

Planowanie instalacji
W działania, obejmujące projektowanie oraz montaż pompy ciepła, zaangażowane są trzy podmioty: instalator urządzeń grzewczych, firma wykonująca odwierty oraz elektryk. Koordynatorem działań wszystkich trzech podmiotów jest osoba instalatora. Pełni on również kluczową rolę w kontaktach z inwestorami i architektami. Przy planowaniu instalacji grzewczej z gruntową pompą ciepła należy wziąć pod uwagę wiele aspektów oraz czynników, zwłaszcza w odniesieniu do trzech poniższych elementów:
• rodzaj pompy ciepła - aby instalator mógł dokonać optymalnego doboru urządzenia, musi otrzymać od architekta lub projektanta instalacji c.o. i c.w.u. parametry dotyczące obciążenia cieplnego, które pomogą określić wymaganą wydajność systemu grzewczego, konieczną do ogrzania pomieszczeń oraz wody. Podłączenie pompy ciepła do sieci elektrycznej może zostać wykonane wyłącznie przez elektryka posiadającego odpowiednie uprawnienia.
• dolne źródło ciepła - źródłem ciepła dla pompy gruntowej mogą być: grunt z pionową sondą (sonda gruntowa), grunt z poziomym kolektorem (kolektor powierzchniowy) albo woda gruntowa ze studnią zasilającą i zrzutową. Najbardziej rozpowszechnione są sondy gruntowe, które umieszcza się w ziemi po wykonaniu punktowego odwiertu. Jego głębokość zależy od zapotrzebowania energetycznego budynku oraz od geologicznych, hydrologicznych i prawnych uwarunkowań w miejscu instalacji. Zazwyczaj wykonuje się jeden lub kilka odwiertów o głębokości od 50 do 100 metrów. Na jeden metr odwiertu przypada ok. 50 watów mocy cieplnej generowanej przez sondę. Odwierty mogą być wykonywane wyłącznie przez wyspecjalizowane firmy, które z reguły przejmują na siebie obowiązek uzyskania pozwolenia na wykonanie odwiertu. W niektórych przypadkach istnieje ponadto obowiązek powiadomienia właściwego urzędu hydrologicznego. Samo wykonanie odwiertów trwa zazwyczaj kilka godzin, na wykonanie wszystkich czynności, w tym przeprowadzenie prac wstępnych oraz końcowych, firma potrzebuje około trzech dni. Po zakończeniu prac firma przesyła dokumentację do właściwego organu.
Tańsze od sondy gruntowej są kolektory gruntowe, które można instalować na większych działkach. Wykorzystują one energię słoneczną akumulowaną w wierzchniej warstwie gruntu i są układane w wielu obwodach do głębokości ok. 120-150 cm.
• system dystrybucji ciepła / ogrzewanie podłogowe - nowoczesne pompy geotermiczne, takie jak urządzenia kompaktowe oraz modułowe Junkersa, zapewniają temperaturę zasilania dochodzącą do 65 stopni Celsjusza. Wydajność pompy jest jednak tym większa, im mniejsza jest różnica pomiędzy wartością temperatury zasilania oraz temperatury źródła ciepła. Dlatego idealnym rozwiązaniem w przypadku pomp ciepła są systemy pracujące w zakresie niskich temperatur, w których maksymalna temperatura zasilania wynosi 35 stopni Celsjusza, jak ma to miejsce w przypadku ogrzewania podłogowego.

Dział Techniki Grzewczej firmy Bosch to wiodący europejski producent urządzeń grzewczych i podgrzewaczy wody. W 2007 roku osiągnął światowy obrót w wysokości 2,8 miliarda euro (69% obrotu pochodziło spoza Niemiec) zatrudniając ponad 13 tysięcy pracowników. W dziale skupionych jest kilkanaście silnych międzynarodowych i regionalnych marek, m.in. Junkers i Buderus, a zróżnicowana oferta produktowa pochodzi z 18 fabryk z Europy i Ameryki Północnej. W Polsce Junkers jako dział branżowy firmy Robert Bosch Sp. z o.o. jest obecny od 1993 roku.

Więcej: www.bosch-thermotechnology.com, www.bosch-thermotechnik.de, www.junkers.pl, www.junkers-energieodnawialne.pl, www.szkolenia-junkers.pl

Grupa Bosch jest wiodącym w świecie producentem techniki motoryzacyjnej i przemysłowej, dóbr użytkowych oraz technicznego wyposażenia budynków. Obroty przedsiębiorstwa, zatrudniającego 271 tys. pracowników, wyniosły w 2007 roku 46,3 mld euro. Na grupę Bosch składa się spółka Robert Bosch GmbH oraz około 300 spółek zależnych i regionalnych w ponad 50 krajach świata. Ta światowa sieć rozwojowa, produkcyjna i dystrybucyjna jest podstawą do dalszego rozwoju. Każdego roku Bosch przeznacza ponad 3 miliardy euro na działalność badawczo-rozwojową i zgłasza do patentu ponad 3 tys. innowacji. Przedsiębiorstwo zostało założone w Stuttgarcie w 1886 roku jako "Warsztat mechaniki precyzyjnej i elektrotechniki" przez Roberta Boscha (1861-1942).

Więcej informacji: www.bosch.com, www.bosch.pl

Nadesłał: Robert Bosch Sp. z o. o. http://www.bosch.com