2015-06-27
Rozmowa z prof. Witoldem Płocharskim z Instytutu Ogrodnictwa

Czy regularnie pije Pan soki?

• Tak, należę do osób, które wypijają ok 65 (sześćdziesięciu pięciu) litrów soków rocznie, czyli zdecydowanie powyżej średniej krajowej - litr soku na tydzień to wcale nie przesada. Soki (głównie przecierowe warzywne i owocowo-warzywne) piję najczęściej do obfitego śniadania, bo to doskonały sposób, aby ten posiłek wzbogacić w porcję owocowo-warzywną. Od kiedy wprowadziłem tę zasadę do mojego stylu żywienia, czuję się zdecydowanie lepiej, rzadziej choruję, mam energię.

Po co pić soki, czy nie wystarczy przestrzegać odpowiedniej diety?

• Ale soki są niezbędnym elementem odpowiedniej, czyli zdrowej i zrównoważonej diety. Są to produkty otrzymywane ze świeżych, chłodzonych lub mrożonych warzyw lub owoców, bogate w niektóre witaminy i składniki mineralne. Soki mętne, a szczególnie przecierowe są także źródłem błonnika. Zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia powinniśmy spożywać w ciągu dnia minimum 400 g warzyw i owoców, przyjmowanych w co najmniej pięciu porcjach. Niestety nie zawsze mamy czas na przygotowanie jednej z zalecanych porcji warzyw lub owoców lub zwyczajnie nie mamy jak jej zjeść w spokoju. A sok to doskonała forma łatwo przyswajalnego posiłku, bezpieczna i wygodna w każdej sytuacji. Sok to także źródło wody niezbędnej do życia.

Polacy w porównaniu do innych krajów wciąż zbyt rzadko sięgają po soki, czy cenimy wartości odżywcze soków?

• Od kilku lat spożycie soków stale maleje, więc pozwolę sobie na stwierdzenie, że niestety nie cenimy wartości odżywczych tych produktów. W mojej ocenie wynika to w głównej mierze z niewiedzy. Jak pokazały ostatnie badania przeprowadzone przez Millward Brown na zlecenie Krajowej Unii Producentów Soków, bardzo wiele mitów i nieprawdziwych informacji zakorzenionych jest w głowach Polaków na temat tych produktów. Trudno, aby Polacy cenili wartości odżywcze soków skoro błędnie sądzą, że zawierają one konserwanty, sztuczne barwniki i sztuczne aromaty. Nie jest to prawdą, gdyż dodatku tych składników do soków zabrania unijne i polskie prawo, o czym nie wiedzą polscy konsumenci - prawodawstwo ściśle reguluje zasady produkcji soków. Z przykrością muszę stwierdzić, że niestety media bardzo często powtarzają te mity, zakorzenione w czasach dawnej epoki, ze szkodą dla zdrowia polskiego społeczeństwa. Umieralność w Polsce na choroby układu sercowo-naczyniowego jest jedna z najwyższych w UE i jest przyczyną prawie 43% zgonów Polaków (dane WHO za 2012 r.), a przecież od dawna wiadomo, że choroby układu krwionośnego w wysokim stopniu są dietozależne.

Co wiemy o sokach?

• Wszystko. Od tego z czego są wykonane, poprzez proces produkcji, po właściwości odżywcze. Soki zaliczają się do wąskiej grupy naturalnych i zdrowych produktów dostępnych na polskim rynku. Kupując sok konsument może mieć pewność, że znajdują się w nim tylko naturalne składniki, bez sztucznych dodatków. Co więcej w sokach 100% nie będzie nawet dodatku składników mineralnych i witamin w które, zgodnie z prawem, nie mogą być one wzbogacane. W tego rodzaju sokach mogą być tylko warzywa lub owoce, z których sok został wykonany. Dlatego sok to doskonała forma dostarczenia do organizmu porcji warzyw i owoców. To zdrowy dodatek do śniadania, ale też idealna przekąska w ciągu dnia.

Co znajduje się w sokach, konserwanty, cukier, barwniki i aromaty?

• Soki owocowe to produkty w pełni naturalne, do których zgodnie z prawem zabronione jest dodawanie jakichkolwiek sztucznych substancji, z wyjątkiem witamin i składników mineralnych, ale takie soki nie mogą już być nazywane sokami 100%. Jeżeli produkt zawiera sztuczne barwniki, aromaty i konserwanty to nie jest to sok i nie może tak się nazywać. Nazwa „Sok" na opakowaniu wskazuje i gwarantuje, że w produkcie nie ma tych składników. Do soków owocowych oraz pomidorowych zabronione jest również dodawanie cukru. Soki te mają taką samą liczbę kalorii jak warzywa lub owoce, z których zostały wykonane. Mitem jest funkcjonująca powszechnie opinia, że soki to produkty kaloryczne. 100 ml soku pomarańczowego będzie miało podobną kaloryczność, jak 100 g pomarańczy czyli ok. 45 kcal. To naprawdę niedużo w stosunku do większości spożywanych powszechnie produktów spożywczych. Niewielkie ilości cukru i przypraw (w tym soli) mogą być dodawane tylko do soków warzywnych i owocowo-warzywnych. Tak jak gotowane warzywa wymagają doprawienia, tak samo sok warzywny wymaga doprawienia. Inaczej byłby niesmaczny. Na rynku są dostępne zarówno soki warzywne i warzywno-owocowe o niskiej (te powinny być preferowane przez konsumentów) jak i wysokiej zawartości soli. Należy pamiętać o zaleceniach dietetyków dotyczących ograniczenia spożycia soli do maksimum 6 g soli dziennie. Niestety fakt rozwiązań ustawodawczych dotyczących soków jest często negowany lub zupełnie nieznany opinii publicznej. Chciałbym zaznaczyć, że wszelkie kontrole soków dostępnych na polskim rynku (w tym kontrole prowadzone w ramach Unii Europejskiej) wykazały, że producenci bardzo ściśle przestrzegają prawa i w Polsce praktycznie nie zdarza się, aby sok był fałszowany. Jest to ewenement w skali całej Unii Europejskiej - w tym zakresie Polska jest liderem, a inne kraje muszą nas gonić. Pod względem jakości branża sokownicza powinna służyć za przykład dla producentów z innych branż.

Czy każdy dzień należy zaczynać od szklanki soku?

• Takie są zalecenia autorytetów w dziedzinie odżywiania. Szklanka soku do śniadania to wygodna forma dostarczenia porcji warzyw lub owoców do posiłku, na przygotowanie którego zwykle nie ma dużo czasu. Niestety polskie śniadanie to zazwyczaj kanapka z wędliną lub serem. Bardzo mało warzyw lub owoców. Dlatego szklanka soku jest bardzo wskazana przy tym posiłku.

Ile należy wypijać soków dziennie?

• Należy pamiętać, że sok jest formą bądź elementem posiłku. To jedna z form warzyw lub owoców. Zaleca się spożycie jednej szklanki soku dziennie, ale tak naprawdę wszystko zależy od stylu życia i jakości posiłków. Im mniej mamy czasu na przygotowanie posiłków z warzywami lub owocami, tym więcej soków powinno się spożywać. Zdecydowanie lepiej wypić szklankę soku jako przekąskę w ciągu dnia, niż zjeść baton. Obowiązuje zasada, że szklankę soku traktujemy jako jedną z porcji warzyw lub owoców.

Jakie wybierać soki, jakie są ich rodzaje i jakie mają wartości odżywcze?

• Soki nie są jednorodną kategorią produktów. Mamy do dyspozycji zarówno soki klarowne jak i mętne. Zależnie od rodzaju jedne są bogatsze w witaminę C (np. soki pomarańczowe), inne w karotenoidy (soki warzywne), ale wszystkie soki zawierają sole mineralne, mikro i makroelementy i są bogate w antyoksydanty. Soki naturalnie mętne i przecierowe będą też zawierały błonnik. Nie ma znaczenia, czy wybierzemy sok jednodniowy, czy sięgniemy po ten pasteryzowany z dłuższym terminem przydatności do spożycia. Jeden i drugi jest produktem naturalnym o zbliżonych wartościach odżywczych. Natomiast w przypadku soku jednodniowego należy upewnić się, że przez cały czas był przechowywany w warunkach chłodniczych i nie jest przekroczony okres przydatności do spożycia. W innym wypadku w soku takim namnażają się drobnoustroje. Dlatego szczególnie dzieciom zaleca się jednak podawanie soku pasteryzowanego. Ten, jeżeli nie był wcześniej otwarty, zawsze będzie bezpieczny, niezależnie od tego czy jest zapakowany w kartonie czy w butelce.

Czy wartościowe są jedynie soki 100%?

• Nie. Wszystkie soki są wartościowe i wszystkie są w pełni naturalne. W sokach nigdy nie znajdziemy konserwantów i innych sztucznych dodatków.

Na co warto zwracać uwagę przy wyborze soków?

• W przypadku produktów w kartonie lub butelce z dłuższym terminem przydatności do spożycia konieczne jest sprawdzenie, czy na opakowaniu napisane jest sok. Jeżeli tak to mamy pewność, że jest to jest to produkt w pełni naturalny, zdrowy i bezpieczny. W przypadku soków świeżo wyciskanych koniecznie upewnijmy się, czy urządzenie i ogólne warunki ich wykonania, są higieniczne. Brudna wyciskarka do soków lub brudny nóż, to niebezpieczna sytuacja. Owoce i warzywa również powinny być bardzo starannie umyte. Należy też pamiętać, że takie soki powinno się bezwzględnie wypijać zaraz po ich przygotowaniu.

Jakie błędy popełniamy przy wyborze soków, jakie są wokół nich mity?

• Polacy, niestety też dziennikarze, bardzo często mylą soki z innymi kategoriami produktów do picia. I niech nie zwiedzie nas informacja na opakowaniu produktu stojącego obok, że „nie zawiera konserwantów". W napojach zgodnie z prawem mogą być zarówno konserwanty, sztuczne barwniki jak i inne substancje dodatkowe, a np. produkt zawierający jedynie sztuczne aromaty też może nazywać się napojem. Sok, który zgodnie z prawem nie może zawierać konserwantów, nie może zawierać informacji na ten temat na opakowaniu - prawo Unii Europejskiej jest bardzo restrykcyjne jeśli chodzi o produkcję soków. Napis na opakowaniu sok bardzo mocno definiuje produkt i jego jakość.

Nadesłał: KDreher