2018-05-14
Tarczyca to gruczoł dokrewny (wewnątrzwydzielniczy) znajdujący się z przodu krtani, którego prawidłowa praca ma dla zdrowia człowieka ogromne znaczenie.

Hormony wydzielane przez tarczycę – T3 i T4 to związki jodu, które odpowiadają za wiele funkcji naszego organizmu – zależy od nich stan skóry, włosów i paznokci, ale także prawidłowe działanie układu krążenia i centralnego układu nerwowego. Jakie są podstawowe zaburzenia czynności tarczycy i które z objawów powinny zwrócić naszą uwagę – odpowiada endokrynolog, dr n. med. Barbara Piotrowska z Centrum Medycznego Damiana.

Na czym polega praca tarczycy?

Czynność wydzielnicza tarczycy warunkowana jest przez hormon tyreotropowy (TSH) wytwarzany przez komórki przysadki mózgowej. Jego uwalnianie regulowane jest z kolei przez hormon podwzgórza (TRH) – wraz z jego wzrostem, rośnie też stężenie TSH, które przyczynia się do produkcji tyroksyny (T4) i trijodotyroniny (T3). Do zadań, za które odpowiadają te związki należy np. kontrolowanie tempa metabolizmu czy prawidłowa praca układu nerwowego. Trzecim hormonem wydzielanym przez tarczycę jest kalcytonina – odpowiedzialna za regulowanie poziomu wapnia w organizmie.

Jeśli stężenie któregoś z hormonów jest zbyt wysokie lub zbyt niskie możemy podejrzewać, że nasz gruczoł nie działa prawidłowo. Do głównych przyczyn chorób tarczycy należą zaburzenia immunologiczne, niedobór jodu oraz predyspozycje genetyczne. Wiemy na przykład, że problemy z tarczycą mają częściej kobiety aniżeli mężczyźni. Dlatego, jeśli w rodzinie chorą tarczycę miała babcia lub mama, to należy przypuszczać, że podobne dolegliwości mogą dotknąć także córkę lub wnuczkę – komentuje dr n. med. Barbara Piotrowska, endokrynolog w Centrum Medycznym Damiana.

Jakie są najczęstsze zaburzenia czynności tarczycy?

·         Nadczynność tarczycy – jest chorobą dynamiczną, polegającą na wydzielaniu zwiększonej ilości hormonów (znacznie większej niż potrzebuje nasz organizm). Do jej objawów należy chudnięcie, mimo wzmożonego apetytu (związane z mocno przyspieszonym metabolizmem), zwiększona pobudliwość nerwowa, kołatanie serca, drżenie dłoni czy ogólne osłabienie organizmu. W przypadku nadczynności często obserwujemy także powiększenie tarczycy – co znacząco ułatwia diagnostykę, która ma kluczową rolę w zapobieganiu powikłaniom. Nieleczenie choroby grozi np. przełomem tarczycowym, tj. niebezpiecznym dla życia wzrostem poziomu hormonów.

·         Niedoczynność tarczycy – polega na zaburzeniu syntezy tyroksyny. Choroba rozwija się powoli, a do jej głównych objawów należy: stałe uczucie zmęczenia, senność, przybywanie na wadze (pomimo stosowania diety i spadku łaknienia), depresja, bóle mięśni i stawów. Objawy te często możemy jednak bagatelizować i potraktować jako przemęczenie organizmu, co sprawia że rozpoznanie choroby może następować późno – na zaawansowanym etapie. Niestety jest to bardzo niebezpieczne, ponieważ nieleczona niedoczynność tarczycy może prowadzić nawet do śpiączki.

·         Choroba Hashimoto – to choroba z tak zwanej autoagresji, w której występuje niszczenie tarczycy przez mechanizmy, traktujące tarczycę jako wroga – jest to reakcja antygen-przeciwciało. Do diagnostyki choroby Hashimoto koniecznie jest więc oznaczenia przeciwciał aTPO (anty-TPO), czyli przeciwciał przeciwko peroksydazie tarczycowej. Ich podwyższona liczba, która sięga niekiedy tysięcy (podczas gdy norma to zazwyczaj wynik dwucyfrowy), potwierdza obecność choroby Hashimoto. Jest to schorzenie dość niespecyficzne, ponieważ może przebiegać na początku z przejściową „wstawką” nadczynności tarczycy – zwłaszcza u młodych kobiet, a później przeradza się w niedoczynność.

Badanie dla każdej przyszłej mamy

Nadzór nad prawidłowym wydzielaniem poszczególnych hormonów powinny prowadzić szczególnie kobiety planujące ciążę (nawet jeśli w danej chwili nie obserwują u siebie żadnych objawów klinicznych). To o tyle istotne, że wszelkie nieprawidłowości mogą być przyczyną wielu powikłań w przebiegu ciąży, jak też powodować trudności w zajściu w nią. Kobiety spodziewające się dziecka i chorujące zarówno na nadczynność, jak i na niedoczynność tarczycy powinny być pod stałą kontrolą lekarza. Nieleczona choroba może doprowadzić nawet do poronienia, przedwczesnego porodu czy przełomu tarczycowego podczas rozwiązania.

Badania dla zdrowej tarczycy

 

Podstawowe badanie, które pozwoli określić czy czynność naszej tarczycy jest prawidłowa, to oznaczenie w badaniach krwi poziomu TSH. Dodatkowo warto sprawdzić stężenie tyroksyny (T4) i trijodotyroniny (T3). Z kolei w celu wykrycia przeciwciał przeciwtarczycowych, które informują o autoimmunologicznym zapaleniu tarczycy (choroba Hashimoto), należy oznaczyć we krwi poziom aTPO.

Jednak ze względu na bardzo zróżnicowany obraz objawów klinicznych, dużą rolę w diagnostyce odgrywają także badania cholesterolu całkowitego, EKG pracy serca czy RTG klatki piersiowej. Bardzo ważne jest także wykonywanie USG tarczycy, które pozwala na dokładną ocenę wielkości ewentualnych zmian w obrębie tarczycy: guzków, torbieli czy wola.

Dzięki badaniu USG rozpoznaje się guzki pojedyncze lub mnogie, a także nowotwory tarczycy. Guzki występują u co 4-5 pacjenta i w większości nie wymagają leczenia, ale niektóre z nich kwalifikują się do biopsji. Warto więc profilaktycznie przynajmniej raz na dwa lata poprosić swojego lekarza rodzinnego o skierowanie na USG tarczycy – dodaje dr n. med. Barbara Piotrowska.

W razie wykrycia jakichkolwiek nieprawidłowości w czynności naszej tarczycy należy niezwłocznie zgłosić się do endokrynologa i rozpocząć odpowiednie leczenie lub rozszerzenie dalszej diagnostyki w celu potwierdzenia lub wykluczenia występowania chorób.

Nadesłał: 38PR