Psychologia odnosi się do blokad lub napięć zapisanych w ciele w wyniku doświadczeń mających miejsce we wczesnym okresie życia. Nasze ciało reaguje już wtedy na kontakt z ważnymi osobami, tworząc napięcia, utrudniające naturalny przepływ i rozwój. Blokujemy się w ten sposób, by nie dopuścić do pełnego odczuwania i przeżywania. W życiu ten system przetrwania stosujemy często nieświadomie, a dowiedzieć się o tym możemy obserwując objawy - na przykład w postaci chronicznego bólu mięśni, chorób gardła, garbienia się, trudności w oddychaniu, chłodzie rąk, nóg.

Według jednego z prekursorów pracy z ciałem, amerykańskiego terapeuty Jamesa Kepnera, jeśli mówimy o wrażeniach cielesnych w trzeciej osobie to odszczepiamy ciało od ‘Ja', umniejszamy i osłabiamy siebie, tracąc kontakt z podstawą egzystencji i sprawczości. Nie uznawane aspekty ‘Ja' istnieją w nas poprzez powiązania z funkcjami i procesem ciała, ale ponieważ z różnych powodów nie możemy ich w pełni doświadczyć, to alienujemy się od danej części ciała i stajemy się wyłącznie Ja myślącym, rozszczepionym od Ja cielesnego, czującego.

2. Jaką rolę pełni praca z ciałem w nurcie Gestalt?

W podejściu Gestalt człowiek ujmowany jest holistycznie - każdy aspekt jego istnienia w świecie: emocje, cielesność, intelekt i budowanie relacji z otoczeniem jest jednakowo ważny i stanowi obszar do eksploracji w trakcie procesu terapii.

W Gestalt wszystko ma znaczenie - to psychoterapia poprzez „dotykanie" - kontakt z drugim człowiekiem. Zaczyna się od spojrzenia, podania ręki, reakcji na siebie wzajemnie. Zauważenie tych reakcji jest istotne, to doświadczenie ma znaczenie korektywne i leczące - tu i teraz mogę być z klientem i jego cierpieniem, które jest zapisane w ciele - udzielić wsparcia, zaproponować, by przyjął inną pozycję lub podać koc i go okryć. Zwracam uwagę na sposób, w jaki oddycha i krok po kroku wspieram jego możliwości do wypuszczania zamkniętego powietrza lub wdychania większej jego ilości. Praca z ciałem jest zintegrowana z tym, co wnosi i przeżywa klient, to nie technika sama w sobie, lecz „dotykanie" drugiego człowieka w radości i cierpieniu. W wyniku takiej pracy, klient ma możliwość zmiany sposobu cielesnej reakcji na otoczenie i nauczenie się nowego sposobu reakcji. Poszerza możliwości swoje i swojego ciała - on się zmienia.

3. Jak poprzez ciało możemy wpływać na procesy psychiczne?

Ciało odzwierciedla zatrzymane procesy psychologiczne, zatem poprzez pracę z ciałem istnieje możliwość rozwoju wrażliwości czuciowej, odbudowania poczucia Ja cielesnego, włączenia ciała w obszar świadomości. To z kolei prowadzi do wewnętrznej integracji i poszerzenia możliwości samoregulacji, czyli zaspokajania potrzeb i utrzymania równowagi w ciągle zmieniających się warunkach.

Zmiana na poziomie ciała wiąże się ze zmianą na poziomie psychicznym, zgodnie z założeniem, że w naszym ciele zawarta jest nasza cała historia, osobowość i stan emocjonalny, a dzięki pracy z ciałem odbywa się proces wewnętrznej integracji i uzdrowienia.

Gdy na przykład ktoś przez lata tłumi złość, ciało w tym współpracuje przez zaciskanie gardła, brzucha, szczęk, może pięści. Nie czujemy złości, natomiast różne objawy z ciała pojawiają się. Pracując z ciałem mamy możliwość odblokowania agresji, niezbędnej do życia jako ruchu, energii, która pozwala działać. Pracując w obszarze gardła, klient ma możliwość zmniejszania w nim napięcia, wyrażania tego, co długo było przez niego nie słyszane, czasem istniało w wyobrażeniach i myślach. Dopiero taka praca daje możliwość wyboru tego, co chcę wyrażać, a co nie. Gdy utykamy w tym, co cieleśnie niedostępne, nie mamy wyboru, musimy postępować tak, jak się przyzwyczailiśmy - to determinuje nasze życie.
Wystarczy, gdy inaczej usiądziemy - lepiej osadzimy miednicę na krześle - naturalnie prostujemy kręgosłup i to wprowadza już inną perspektywę.
Skorzystanie z oparcia pod głowę rozluźnia napięcie podstawy czaszki, a to ma wpływ na napięcie lub rozluźnienie gardła, szczęki, zmniejsza lub niweluje ból głowy. W podejściu Gestalt odbywa się to w kontakcie, terapeuta reaguje na to, co widzi. Nazywa to wspólnie z klientem i wykonuje wydawałoby się prosty gest, na przykład podaje poduszkę klientowi pod głowę. Za tym idzie przeżycie tego momentu i doświadczenie, co w rezultacie zmniejsza cierpienie klienta.

4. Dlaczego zatem warto inwestować w ciało?

Jeśli nie utożsamiamy się z niektórymi aspektami ciała, nie uznajemy swojej cielesności lub poszczególnych jej aspektów, to tracimy wrażliwość na sygnały, które wysyła nam organizm. W efekcie zdarza się, że na przykład przekarmiamy nasze ciała, przepracowujemy je, eksploatujemy intensywnymi ćwiczeniami fizycznymi. Często nie rozpoznajemy pierwszych sygnałów choroby i dopiero intensywne jej objawy powodują, że identyfikujemy się z własną cielesnością, również dlatego, że nie mamy innego wyjścia.
Zatem przeniesienie uwagi na ciało i zwiększenie wrażliwości cielesnej przyczynia się do poprawy funkcjonowania systemu autoimmunologicznego i do bardziej harmonijnego funkcjonowania.
Poprzez zwiększoną świadomość ciała następuje silniejsze ugruntowanie w poczuciu radzenia sobie w życiu i zaufania do siebie, zwiększa się nasze poczucie sprawczości i wpływu, łatwiej jest nam zdefiniować swoje potrzeby i stawiać granice.
Większa świadomość ciała przekłada się na proces wewnętrznego wzrostu i integracji.
Praca z ciałem to lifting wewnętrzny, jak zażycie dobrej ilości witamin lub wykonanie zabiegu kosmetycznego. Praca z ciałem powoduje długoterminowy efekt - lepiej chodzimy i poruszamy się, mniej obciążając siebie i swój kręgosłup; przemiana materii poprawia się, przez co zatrzymujemy mniej wody, bóle menstruacyjne zmniejszają się i miesiączka staje się mniej dotkliwa; będąc bliżej siebie - swojego ciała - szybciej zauważamy , co nam szkodzi.

5. Jakie są efekty pracy z ciałem w podejściu Gestalt?

U osób z zaburzeniami jedzenia częstym efektem takiej pracy jest stopniowe przywracanie zintegrowania z cielesnością, kontaktu ze sobą, bliskości do siebie. Przy zablokowanej złości skupiamy się na pracy nad zablokowanym gardłem, ruchem rąk, nóg, odczuwaniem klatki i brzucha, co prowadzi do odblokowania złości, uwolnienia agresji jako ruchu do - identycznie jak w przypadku osób depresyjnych. Jeśli klient ma skłonności do niezwracania uwagi na swoje ciało, ma trudności ze zrozumieniem symptomów, objawów, a chce pełniej funkcjonować w środowisku, częściej sięgać do świata, wyrażać siebie - rozwój przynosi mu kontakt z terapeutą i wspólne skoncentrowanie na przekazie płynącym z jego ciała.
Każdy z nas potrzebuje zauważenia, kontaktu, pogłaskania lub przytulenia, ma obolałe miejsca w ciele, które potrzebują troski i takie, o których zapomniał. Praca z ciałem daje możliwość ożywienia tych zapomnianych miejsc, nadania płynności naszemu ciału, czyli nam. Służy zarówno osobom depresyjnym, jak i osobom które żyją w dużym tempie, bez czasu na zatrzymanie się przy sobie.

6. Czego uczy Szkoła Pracy z Ciałem przy Instytucie Terapii Gestalt?

Głównym celem programu szkoły jest kształcenie umiejętności praktycznych u psychoterapeutów, chcących poszerzyć swój warsztat zawodowy o metody pracy z ciałem, osadzone w podejściu Gestalt.

Uczymy psychoterapeutów konkretnych sposobów pracy nakierowanych na proces ciała. Pokazujemy, jak pracować z klientami w aspekcie ich cielesności, jak wzmacniać doświadczenie cielesnego Ja, patrząc z holistycznej perspektywy. Przedstawiamy sposób widzenia procesu ciała i metodykę interwencji terapeutycznych.

Uczestnicy Szkoły Pracy z Ciałem Instytutu Gestalt zaznajamiają się z pojęciami i praktykami cechującymi podejście holistycznej terapii Gestalt - koncepcjami teoretycznymi i zasadami metodologicznymi. Poznają konkretne, „ucieleśnione" sposoby pracy w polu klient-terapeuta. Mają także możliwość ćwiczenia interwencji zorientowanych na ciało klienta. Poprzez integrację wiedzy oraz wzmocnienie i rozwój kompetencji uczestnicy programu rozwijają własny warsztat pracy, a także kształtują swój indywidualny styl praktyki terapeutycznej.

Nadesłał: Instytut Terapii Gestalt http://gestalt.pl