2014-07-23
Rozwód sam w sobie jest przykrym doświadczeniem, dlatego każdy, którego ten problem dotyka chce mieć go jak najszybciej za sobą. Czasem jednak, problem wspólnej własności dóbr przedłuża przebieg całej sprawy, przez co żadna ze stron nie może zbyt szybko zapomnieć o sprawie.

Z ugodą do notariusza

Każda para, która przed zawarciem małżeństwa nie podpisywała intercyzy w chwili zawarcia związku małżeńskiego tworzy wspólność majątkową. Oznacza to, że cały dorobek powstały w trakcie małżeństwa staje się ich wspólnym majątkiem. W jego skład wchodzą nie tylko przedmioty nabyte po ślubie, ale min. takie dobra jak dochody i zarobki płynące z pracy zawodowej małżonków i powstałe z posiadanych majątków osobistych czy środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdej ze stron. Jeżeli para zdecyduje się na rozwód, wspólność majątkowa przestaje obowiązywać i konieczny jest podział tego majątku. Jeżeli rozpad związku powstał za porozumieniem stron i byli małżonkowie nie mają wobec siebie roszczeń do podziału wystarczy wizyta u notariusza. Wtedy podział majątku następuje w drodze umowy zawartej między stronami, która zostaje notarialnie poświadczona. Niestety czasem, nawet pomimo szczerych chęci i zgody, dochodzi do sytuacji, w której nie tak łatwo ocenić przynależność dobra do określonego rodzaju majątku.

– Małżeństwa, u których ustała wspólność majątkowa na skutek rozwodu pomimo ustalonej zgody mogą napotkać trudności w ocenie przydziału dobra do określonego majątku. Może tu chodzić o takie sytuacje jak wspólna działalność gospodarcza, której podział może okazać się szczególnie skomplikowany lub spadek przypisany jednej ze stron. W takich sytuacjach w sprawiedliwym podziale majątku może pomóc sąd, który weźmie pod uwagę wszystkie czynniki dotyczące nabycia dóbr w trakcie małżeństwa – tłumaczy adwokat Grzegorz Buba z Lubina.

Podział majątku uzgodniony za sprawą umowy notarialnej jest szybszym i tańszym rozwiązaniem od sprawy sądowej, jednak trudno o sytuacje, w których nie występuje żaden spór dotyczący posiadanych dóbr. Co więc z pewnością nie wchodzi w skład majątku wspólnego?

Jaki majątek nie podlega podziałowi?

Majątek, który nie podlega podziałowi po rozwodzie to majątek osobisty każdego z małżonków. W jego skład wchodzą wszystkie dobra, które należały do stron przed zawarciem związku małżeńskiego lub zostały zakupione ze środków uzyskanych z posiadanych wcześniej dóbr. Mogą to być np. nieruchomości posiadane przez ślubem, dobra zakupione z pieniędzy pochodzących ze sprzedaży majątku osobistego czy odziedziczone i nabyte przez zapis lub darowiznę dobra określone przez darczyńcę dla jednej ze stron. W skład majątku osobistego wchodzą również dobra, które niekoniecznie zostały nabyte przed zawarciem ślubu. Mogą to być przedmioty służące zaspokajaniu osobistych potrzeb jednego ze współmałżonków, odszkodowania za uszkodzenie ciała lub uszczerbek na zdrowiu oraz przedmioty nabyte z pozyskanych w ten sposób środków, nagrody osobiste, prawa autorskie i pokrewne ale również wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub innej działalności zarobkowej. Chociaż prawo jasno określa przynależność każdego możliwego dobra do określonego rodzaju majątku, to czasem sąd może nakazać podział dobra wchodzącego w skład majątku osobistego jednej ze stron. Taka sytuacja może mieć miejsce np. kiedy sąd w postępowaniu ustali jakie nakłady i wydatki zostały poczynione jedną ze stron na utrzymanie majątku osobistego drugiej stron, np. nieruchomości. W takich przypadkach podlegają one zwrotowi. Środki na ten cel mogą być uzyskane dowolną drogą, np. za sprawą sprzedaży nieruchomości, której problem dotyczy. Problematyczna może być również ocena przynależności dóbr wchodzących w skład majątku osobistego w trakcie trwania małżeństwa.

– Podział majątku na drodze sądowej służy nie tylko rozwiązaniu sporu dotyczącego majątku, ale ma również za zadanie ustalić właściwą przynależność dóbr w skomplikowanych sytuacjach, do których potrzebna jest specjalistyczna wiedza. Przykładowo, to, czy mieszkanie zakupione w trakcie trwania małżeństwa z pieniędzy uzyskanych ze sprzedaży nieruchomości zapisanej jednej ze stron stanowi majątek osobisty małżonka, który odziedziczył nieruchomość, będzie zależeć od tego jakie decyzje i działania w tej mierze podjął spadkodawca – mówi adwokat Grzegorz Buba.   

Od reguł określających przynależność dóbr do majątku osobistego występują również wyjątki. Przykładowo, opisane już przedmioty pozyskane przez jedną ze stron za sprawą spadku, darowizny lub zapisu posiadają wyjątek w postaci przedmiotów zwykłego wyposażenia domowego służących do użytku obojga małżonków. Jeżeli darczyńca nie określi jasnej przynależności takich dóbr, to podlegają one majątkowi wspólnemu i mogą być brane pod uwagę w procesie podziału majątku. Specyfika polskiego prawa rodzinnego wyżej stawia majątkową wspólność od osobistej, kiedy więc pojawiają się wątpliwości do przydziału majątku do którejś z tych grup najczęściej orzeczony zostanie przydział do majątku wspólnego.  

Jak przygotować się do sporu o podział majątku?

Rozstrzygnięcie sporu o podział majątku wspólnego należy zacząć od złożenia odpowiednich dokumentów w sądzie. Wniosek o podział majątku wspólnego należy złożyć do sądu rejonowego właściwego dla miejsca położenia majątku. Dokument ten powinien zawierać informacje dokładnie określające składniki majątku i przedstawić dowody potwierdzające prawo własności. W przypadku nieruchomości, będących najczęstszą przyczyną sporu, do wniosku należy więc dołączyć odpis z księgi wieczystej. Jeżeli chodzi o majątek ruchomy, to sąd nie oczekuje specjalnych dokumentów poświadczających przynależność do majątku. W przypadku, gdy jednak wystąpi spór o takie dobra, konieczne będzie przedstawienie dowodów na poparcie swoich racji np. zeznania świadków. Do wniosku należy również dołączyć dokument poświadczający ustanie wspólności majątkowej jak np. wyrok rozwodowy lub unieważniający małżeństwo. Prawo wystąpienia do sądu o podział majątku nie przedawnia się, oznacza to, że wniosek w tej sprawie może być złożony w dowolnym momencie po ustaniu wspólnoty majątkowej. Oczywiście niedopuszczalne jest wystąpienie z tym wnioskiem w sytuacji, kiedy podział majątku został już dokonany.

– Warto pamiętać, że nie tylko małżonkowie mogą wystąpić z wnioskiem o podział majątku wspólnego po rozwodzie. W wyjątkowych sytuacjach prawo do tego mają również spadkobiercy, prokurator a nawet wierzyciele – mówi adwokat Grzegorz Buba.

Chociaż przy podziale majątku wspólnego obowiązuje zasada, według której wartość tego co przypadnie każdemu ze współmałżonków powinna być równa, to istnieje możliwość zasądzenia nierównego podziału majątku. Taka sytuacja może mieć miejsce w wyjątkowych okolicznościach, kiedy np. jedna ze stron uporczywie nie przyczyniała się do powstawania majątku lub wyraźnie przyczyniła się do rozpadu pożycia. Innym ważnym powodem, dla których majątek może być dzielony inaczej niż po połowie jest również wieloletnia separacja.

Podział majątku to dodatkowa nieprzyjemność wynikająca z rozpadu pożycia i rozwodu. Warto więc zadbać o to, żeby się odpowiednio przygotować do sprawy po to, żeby zakończyła się ona w możliwie szybki i sprawiedliwy sposób.

 

Nadesłał: bskowron