2015-07-06
Parafrazując znane przysłowie „głową muru nie przebijesz”, śmiało można powiedzieć, że głową muru nie da się również… przewiercić. Potrzebna jest do tego wiertarka z mechanicznym lub pneumatycznym udarem, wyposażona w odpowiednie wiertło. Podpowiadamy jak wybrać optymalne narzędzie dla siebie.

Miłośnicy komiksów na pewno znają co najmniej kilku superbohaterów, którzy są w stanie przebić pięścią nawet bardzo grubą ścianę. Wykonane w taki sposób wgłębienia raczej nie należałyby do zbyt precyzyjnych. Dlatego, gdy czeka nas wykonanie jednego lub nawet kilkudziesięciu otworów, znacznie lepszym rozwiązaniem jest ich wywiercenie. Różne rodzaje wiertarek i młotów mają odmienną skuteczność, a nawet najbardziej zaawansowane z tych narzędzi nie poradzi sobie z czekającym zadaniem, jeśli nie zostanie uzbrojone w skuteczny oręż. Stanowią je wysokiej jakości wiertła do betonu. Zapraszamy w podróż po ich świecie.

Konstrukcja wierteł do betonu

Budowa wierteł przeznaczonych do wiercenia w materiałach kruszących się jest podobna do konstrukcji modeli do pracy z drewnem czy metalami. Składają się one z czterech podstawowych części: uchwytu, rdzenia, rowków oraz główki. Uchwyt służy do mocowania narzędzia w wiertarce. Rdzeń zapewnia wiertłu osiową pracę i transmituje energię udaru z uchwytu wiertarskiego do główki. Oplatają go spiralne rowki odpowiadające za bieżące odprowadzanie urobku. Na rynku można spotkać wiertła z różnymi sposobami wykonania takiej spirali. – Najpopularniejsze z nich to stosowane w standardowych modelach systemy dwu lub czterozwojne. Te ostatnie występują zwykle w narzędziach przeznaczonych dla zaawansowanych użytkowników i profesjonalistów. Gwarantują one znacznie lepsze i szybsze odprowadzanie fragmentów materiału z otworu, zwiększają wytrzymałość wierteł i stabilizują proces wiercenia – tłumaczy Emil Sieligowski, Brand Manager marki dedykowanych profesjonalistom narzędzi ręcznych i akcesoriów do elektronarzędzi.

Kluczowy element wierteł udarowych stanowi główka. Odpowiada ona za przekazywanie energii pochodzącej z udaru do materiału, w którym wykonywany jest otwór. Najczęściej spotyka się dwa rodzaje główek: dwuostrzowe oraz czteroostrzowe. – W przypadku wierteł przeznaczonych do pracy z wiertarkami udarowymi zwykle są to modele z dwoma krawędziami tnącymi – wyjaśnia Emil Sieligowski. Wiertła udarowe czteroostrzowe to narzędzia profesjonalne, występujące w zasadzie wyłącznie jako akcesoria do młotowiertarek i młotów elektropneumatycznych wyposażonych w  uchwyty SDS-PLUS i SDS-MAX. Jednak i w tych systemach mocowania można zaopatrzyć się w proste narzędzia dwuostrzowe.

Twardy jak… węglik spiekany

W główce wiertła udarowego zamocowane jest ostrze. Nie tyle wwierca się ono w beton czy cegłę, co kruszy je przy wykorzystaniu siły udaru. Z tego powodu musi być wykonane z materiału o odpowiednio dużej twardości i wytrzymałości. Jest nim węglik spiekany, czyli mieszanina węglików wolframu, kobaltu i naturalnych domieszek. – Im wyższy procentowy udział węglika wolframu oraz mniejsza wielkość jego ziaren, tym dłuższa jest żywotność i większa odporność węglików spiekanych. Wykonane z tego materiału ostrze lutuje się do główki wiertła – precyzuje Brand Manager marki PROLINE. Sposób lutowania ma ogromne znaczenie dla trwałości całego wiertła. W przypadku narzędzi przeznaczonych do sporadycznego użytkowania stosuje się zwykle lutowanie i hartowanie w piecu przelotowym. Powstałe w ten sposób wyroby mają jednak dość przeciętną wytrzymałość.

Znacznie lepszą  jakością charakteryzują się te egzemplarze, w których ostrze mocowane jest do główki za pomocą lutowania indukcyjnego. W przypadku wierteł udarowych o dużych średnicach stosuje się natomiast lutowanie próżniowe i hartowanie. Jest to proces dwuetapowy – w pierwszym ma miejsce lutowanie, a w kolejnym hartowanie. Kolejny sposób mocowania ostrza do głowicy to lutowanie AWB i hartowanie. Wiertła wykonane w tej technologii charakteryzują się dużą wytrzymałością oraz dość niskim poziomem drgań powstających podczas wiercenia. W niektórych profesjonalnych narzędziach główka bywa w całości wykonana z węglików spiekanych. W takim przypadku mocuje się ją do rdzenia wiertła i spirali za pomocą tzw. łączenia dyfuzyjnego. Zapewnia ono wyjątkowo mocne połączenie, które jest w stanie sprostać znacznym obciążeniom podczas wiercenia.

Jak pracuje wiertło udarowe?

Sposób wiercenia otworów uzależniony jest od struktury i właściwości materiału w którym zamierzamy pracować. Stąd m.in. wynikają różnice w budowie wierteł do drewna, metalu czy betonu. W przypadku tego ostatniego, jak również innych twardych surowców, np. cegły, granitu lub innych kamieni, obróbka jest utrudniona ze względu na ich bardzo zwartą strukturę. Wykonywanie wszelkich wgłębień odbywa się w nich przez wspomniane kruszenie odpowiednio uformowanym, bardzo twardym ostrzem wykonanym z węglików spiekanych. Otwory powstają nie w wyniku ruchu obrotowego wiertła, a systematycznego uderzenia jego główki o materiał. Rotowanie ma natomiast inne funkcje: przemieszcza ostrza tak, aby każdorazowo trafiały w inne miejsce. Nadaje to powstającemu otworowi kształt zbliżony do walca, oraz usprawnia wiercenie. Drugim zadaniem jest usuwanie urobku na zewnątrz.

Częstotliwość udarów, czyli rytmicznych uderzeń wiertła jest różna. W przypadku elektrycznych wiertarek z mechanicznym system wspomagającym wiercenie w betonie może wynosić nawet kilkadziesiąt tysięcy na minutę. W młotowiertarkach i młotach pneumatycznych dochodzi ona „jedynie” do kilku tysięcy. Ważniejsza od ilości uderzeń jest jednak ich siła. Ponieważ w narzędziach elektropneumatycznych jest ona znacznie wyższa, są one dużo bardziej efektywne.

Jakie wiertło wybrać?

Podstawowym kryterium wyboru wiertła jest rodzaj uchwytu wiertarskiego w posiadanym elektronarzędziu. W przypadku wiertarek udarowych będą to modele ze standardowym uchwytem walcowym. Młotowiertarki i młoty pneumatyczne najczęściej wyposażone są w systemy mocowania SDS-PLUS lud SDS-MAX i wymagają przystosowanych specjalnie do nich akcesoriów. Na rynku można również znaleźć wiertła wyposażone w inne rodzaje uchwytów, np. wieloklinowe, SW 19 czy SW 13.  

Kolejne kwestie które warto wziąć pod uwagę to typ ostrza oraz spirali odprowadzających urobek. Elementy te w dużym stopniu wpływają na efektywność i komfort pracy narzędziem. Zwykłe, dwuostrzowe wersje z uchwytem walcowym służą do szybkiego wiercenia wiertarką udarową w murze. Najczęściej wykorzystywane są przez mniej i bardziej zaawansowanych majsterkowiczów. Standardowo wykonuje się nimi otwory o średnicy od 3 do 13mm. – Proste wiertła SDS-PLUS mają często wzmocniony i symetryczny kształt spirali. Łysinka prowadząca na całej długości zapewnia stabilne, dynamiczne charakterystyki wiercenia oraz szybkie odprowadzenie pyłu. Można wykonywać nimi otwory o średnicach od 4 do 28 mm – przekonuje Emil Sieligowski. Z kolei symetryczny kształt bardziej zaawansowanych modeli wyposażonych w cztery krawędzie tnące zapewnia dokładne, szybkie wiercenie i polepsza charakterystyki dynamiczne wiertła oraz żywotność narzędzia. Stosuje się w nich wysoce sprawny, czterorowkowy system odprowadzania urobku. Jego dodatkową zaletą jest to, że nie wpływa on na obniżenie wytrzymałości wiertła, nawet podczas najcięższych prac.

Wiertła z uchwytem SDS-MAX służą do wykonywania otworów o dużych średnicach – od 16 do 40 mm. Najczęściej wyposażone są w główki z czterema krawędziami tnącymi. Taka konstrukcja pozwala na otrzymanie idealnie równych otworów. Specjalnie ukształtowana spirala równomiernie rozkłada obciążenie na cztery kanały, obniżając wibracje podczas pracy, przez co pozytywnie wpływa na zwiększenie trwałości narzędzia. Jeśli zależy nam na wykonywaniu otworów o naprawdę dużych średnicach dochodzących do 112 mm w przypadku uchwytów SDS-PLUS i 150 mm w narzędziach z uchwytami SDS-MAX, powinniśmy wybrać specjalne wiertła koronowe.

Dostępne na rynku wiertła do betonu różnią się sposobem wykonania, ilością krawędzi tnących czy rodzajami uchwytów. Poszczególne modele zapewniają też odmienną efektywność i komfort pracy oraz współpracują z innymi narzędziami, dlatego trzeba zawsze dobierać je ściśle pod kątem posiadanego elektronarzędzia. Pamiętajmy także o dostosowaniu prędkości wiercenia do średnicy wiertła. Narzędziami o dużych średnicach pracujemy ze średnią prędkością, natomiast mniejszymi możemy wiercić szybciej. Mając to na uwadze i  dysponując właściwym sprzętem, wykonywanie otworów nawet w najtwardszych materiałach nie będzie stanowić większego problemu.

Nadesłał: RedPen