2008-08-07
Wśród podatników, szczególnie tych prowadzących działalność gospodarczą od dłuższego już czasu, pojawiają się pytania o stan przepisów podatkowych dotyczących tzw. samochodów „z kratką”.

Problem zaognił się ostatnio po wydaniu przez sądy administracyjne precedensowych w swym wymiarze wyroków w zakresie odliczeń podatku VAT od paliwa zakupionego obecnie do samochodów z kratką.

Problem oddzielenia przestrzeni ładunkowej trwałą przeszkodą szczególnie aktualny był na gruncie starej ustawy o VAT. Wprowadzała ona bowiem bardzo niski limit dopuszczalnej ładowności (500 kg). By samochód mógł zostać zaliczony do ciężarowych (innych niż osobowe) musiał on spełniać dodatkowe założenie. Wnętrze kabiny kierowcy oraz pomieszczenia przeznaczonego do przewozu osób samochodzie ciężarowym powinno być bowiem oddzielone od przestrzeni ładunkowej trwałą przegrodą o odpowiedniej wytrzymałości. W przypadku samochodów osobowych spełniających kryteria samochodów ciężarowych jest to właśnie tzw. kratka.

Ponieważ obecnie limit dopuszczalnej ładowności jest znacznie wyższy (3,5 t.), posiadanie kratki w samochodzie stało się w wielu przypadkach zbędne. Podatnik często zadaje sobie zatem pytanie, czy demontując kratkę - poniesie z tego tytułu jakieś negatywne konsekwencje.

Rozwiać należy wątpliwość, jakoby przy zdjęciu kratki konieczny był zwrot podatku odliczonego. W przepisach brak jest uregulowań nakładających na podatnika obowiązek zwrotu w sytuacji przekwalifikowania samochodu ciężarowego na samochód osobowy (likwidacja kratki), od którego uprzednio został odliczony podatek naliczony (Urząd Skarbowy Warszawa Targówek, 1437/ZP/443/17/EZ/07, 14.03.2007 r., Urząd Skarbowy w Opolu, 30.05.2006, PP/443-46-2/06).

Demontaż przegrody (kratki) nie wiąże się również ze zmianami w zakresie odpisów amortyzacyjnych w podatku dochodowym, a w szczególności z wytworzeniem nowego środka trwałego. Amortyzacja biegnie w dalszym ciągu od pierwotnej wartości początkowej. (Urząd Skarbowy Warszawa-Praga, US34/DD1/415/750/04 z 9.07.2004r.)

Po demontażu podatnik musi uwzględniać jednak ograniczenia dotyczące wartości początkowej samochodów osobowych, od których amortyzacja podlega wprowadzeniu do kosztów. Przypomnijmy, że do kosztów uzyskania przychodów nie zalicza się odpisów z tytułu zużycia samochodu osobowego w części ustalonej od wartości samochodu przewyższającej równowartość 20 tys. EURO, przeliczonej na złote według kursu średniego NBP z dnia przekazania go do używania. (Urząd Skarbowy Warszawa-Praga, US34/DD1/415/750/04 z 9.07.2004r.)

Konsekwencją działania podatnika będzie również konieczność zmiany homologacji samochodu jako ciężarowego (Urząd Skarbowy w Opolu, 30.05.2006, PP/443-46-2/06).

Podsumowując zatem, w zakresie demontażu przedsiębiorca powinien stosować się do następujących zaleceń:

* nie można wymontować kratki samemu - dokonać tego musi firma prowadząca działalność w tym zakresie - koszt operacji będzie zależał od cennika firmy, ale powinien wynieść ok. 100 zł;
* wymontowanie kratki jest równoznaczne z dokonaniem zmian konstrukcyjnych w pojeździe i musi zostać potwierdzone przez okręgową stację kontroli pojazdów - przy czym warto demontaż kratki przeprowadzić w związku z badaniem okresowym, którego koszt wynosi ok. 100 zł - podatnik uniknie w ten sposób dodatkowych kosztów;
* należy pamiętać o dokonaniu zmian w dowodzie rejestracyjnym pojazdu. Jest to o tyle ważne, że w przypadku np. kontroli policyjnej, jeżeli policjant stwierdzi, że dane w dowodzie nie są zgodne ze stanem faktycznym, może zatrzymać dowód. Dokonanie zmian w dowodzie oznacza w zasadzie konieczność uzyskania nowego dowodu rejestracyjnego, którego koszt wynosi 49 zł, przy "starych" tablicach rejestracyjnych oraz 60 zł, w przypadku tablic kolorowych. Dodatkowo należy uiścić opłatę skarbową za wniosek, w wysokości 5 zł oraz 50 gr za każdy załącznik.

Koszt całej operacji demontażu kratki nie powinien przekroczyć więc kwoty ok. 300 zł. (Urząd Skarbowy Łódź - Bałuty, 10 sierpnia 2005r., sygn. III-2/443-54.2/32583/05/PJ).

Szczególną uwagę powinien jednak poświęcić likwidacji kratki podatnik użytkujący pojazd na podstawie umowy leasingu. Jeżeli zatem umowa leasingu została zawarta przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług tj. przed dniem 20.04.2004 r. bez uwzględniania zmian tej umowy po wejściu w życie ustawy oraz zarejestrowana we właściwym (dla leasingobiorcy) urzędzie skarbowym do dnia 14.05.2004 r., podatnicy leasingujący samochody inne niż osobowe, którzy przed wejściem w życie ww. ustawy nabyli prawo do pełnego odliczania podatku naliczonego z tytułu leasingu tych samochodów - zachowują to prawo również po 01.05.2004 r. (Pierwszy Urząd Skarbowy w Zielonej Górze, 2004.09.30, I-2/443-124/04).

Jeżeli natomiast podatnik dokonałby likwidacji kratki - od dnia likwidacji - nie przysługiwałoby mu prawo do powyższego odliczenia. Dotychczasowe odliczenia pozostałyby jednak w mocy - nie wystąpiłby obowiązek korekty.

Podatnik, oprócz demontażu, może również rozważać obecnie sprzedaż (dostawę) takiego samochodu. W takim przypadku zada sobie on pytanie o konieczność opodatkowania takiej czynności podatkiem VAT lub ewentualnie - o obowiązek dokonania korekty podatku odliczonego.

Należy stwierdzić, że dostawa samochodów, przy których zakupie podatnik korzystał z odliczenia na mocy starej ustawy o VAT, jest obecnie opodatkowana VAT. Podatnik nie korzystał z prawa do odliczenia na podstawie obecnej, lecz na podstawie starej ustawy o VAT (Urząd Skarbowy w Radomsku, 2006.12.12, US III/443-44/06).

Podobnie opodatkowaną pozostanie czynność wykupu samochodu użytkowanego na podstawie umowy leasingu operacyjnego, zawartej na gruncie dawnej ustawy o VAT. Jako że umowę wykupu traktuje się odrębnie od leasingu - odliczenie VAT możliwe będzie wyłącznie w obecnym zakresie (1473/WV/443/657/117/2006/EŻ, Trzeci Mazowiecki Urząd Skarbowy w Radomiu, 2006.09.27). W przypadku umowy leasingu finansowego wykup podlegać będzie zasadom opodatkowania obowiązującym w dniu zawarcia umowy leasingu. Zatem w przypadku samochodów w leasingu finansowym (dla których wartość rat amortyzacyjnych ponosi korzystający) użytkowanych na podstawie umowy zawartej przed dniem wejścia w życie ustawy, bez uwzględniania zmian tej umowy po wejściu w życie ustawy i pod warunkiem że umowa została zarejestrowana we właściwym urzędzie skarbowym do dnia 14 maja 2004 r. - możliwe będzie pełne odliczenie podatku VAT z tytułu wykupu pojazdu.

Istotnym wreszcie dla podatnika zagadnieniem jest poruszany problem odliczania podatku VAT od paliwa, oleju napędowego i gazu. Nowelizacje spowodowały, że część samochodów utraciła prawo odliczania VAT od paliw - ze względu na nie wystarczającą ładowność. Z momentem przystąpienia do struktur unijnych Polska mogła utrzymać ograniczenia, lecz nie mogła pogarszać sytuacji podatników(Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu z 4 kwietnia, sygn. I SA/Wr 1852/06, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie Oddział Zamiejscowy w Radomiu z 20 czerwca 2007 r., sygn. akt VIII SA/Wa 324/07). Pokrzywdzeni podatnicy mogą występować do Państwa o dokonywanie odliczeń podatku.

Nadmienić jednak należy, że podatnicy, którzy nabyli samochody o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 500 kg z kratką, lub też ci, którzy odliczali VAT w związku ze wzorem Lisaka, a w związku ze zmianą przepisów nie korzystali z odliczeń, mają prawo do ich dokonywania tylko do chwili usunięcia kratki z samochodu. Z dniem demontażu straci on bowiem charakter samochodu ciężarowego, a tym samym - dalsze odliczenie nie będzie możliwe.

Nadesłał: sp