Po wielu latach stagnacji w wysokości kwoty wolnej od podatku po raz pierwszy uległa ona zmianie w 2017 r. Wysokość ulgi podatkowej w Polsce od lat znacznie odbiegała od średniej europejskiej. W orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego sędziowie stwierdzili, że obowiązująca kwota wolna od podatku w wysokości 3.091 zł w skali roku nie zapewnia nawet minimalnego poziomu egzystencji. Zestawienie kwot wolnych w krajach europejskich przygotowane przez firmę PWC w 2016 roku wykazało, że obowiązująca w Polsce kwota wolna jest jedną z najniższych wśród wszystkich badanych państw. Podniesienie kwoty wolnej w 2017 r. do poziomu 6,6 tys. zł nadal jest dalekie od europejskich standardów z tego względu kontynuację tego trendu należy uznać za zmierzanie we właściwym kierunku.

Kto skorzysta, a kto straci

Na podniesieniu kwoty wolnej od podatku na 2018 r. zyskają osoby, których dochody nie przekroczą kwoty 13 tys. zł w skali roku – dla nich wysokość ulgi podatkowej wzrośnie. Podatnik zarabiający w skali roku do 8 tys. zł skorzysta z ulgi w wysokości 1440 zł. W porównaniu do wcześniejszej kwoty ulgi obowiązującej do końca 2016 r. jest to o 883,98 zł więcej. Po przekroczeniu dochodu w wysokości 8 tys. zł kwota ulgi będzie stopniowo malała aż osiągnie poziom 556,02 zł przy wysokości dochodu 13 tys. zł. W przedziale pomiędzy 13 tys. zł a 85 tys. 528 zł kwota wolna nie ulegnie zmianie i wyniesie 556,02 zł, dopiero po przekroczeniu pierwszego progu skali podatkowej będzie stopniowo malała aż do zera przy dochodzie w wysokości 127 tys. zł.

Pozytywny wpływ kwoty wolnej na rynek pracy

Podniesienie kwoty wolnej od podatku może zwiększyć atrakcyjność wynagrodzenia dla osób, które dotychczas nie były zainteresowane podjęciem pracy w częściowym wymiarze czasu.

„Wzrost kwoty wolnej od podatku może pozytywnie wpłynąć na rynek pracy. Grupą, która może zostać bardziej zaktywizowana są na przykład studenci podejmujący pracę na podstawie umów zlecenia lub dzieło. Większa wysokość wynagrodzenia pozostająca do dyspozycji młodych ludzi może pozytywnie wpłynąć na ich chęć do podjęcia pierwszej pracy. Zmiana ta może być dodatkowym motywatorem do rozpoczęcia kariery zawodowej” – komentuje Piotr Ciski, dyrektor zarządzający Sage w Polsce.

Kwota kosztów uzyskania przychodów dla pracowników bez zmian

Kolejną kwotą, która od wielu lat nie rekompensuje w sposób adekwatny kosztów ponoszonych przez pracowników w związku z podjęciem pracy, są pracownicze koszty uzyskania przychodu. Pracownik ponosi pewne koszty, między innymi związane z dojeżdżaniem do pracy i obniżenie podstawy opodatkowania wynagrodzenia o koszty uzyskania przychodu powinno rekompensować mu te wydatki. Obecnie obowiązujące kwoty kosztów uzyskania przychodów nie zmieniły się od 2008 r.

Podstawowa stawka naliczana przy ustalaniu wysokości zaliczki na podatek dochodowy od wynagrodzeń wynosi 111,25 zł miesięcznie. Jeszcze bardziej nieadekwatnym kosztem jest kwota przysługująca pracownikom dojeżdżającym do pracy spoza innej miejscowości – w takim przypadku pracownik ma prawo obniżyć wysokość podatku, odliczając od podstawy opodatkowania kwotę kosztów uzyskania przychodów w wysokości 139,06 zł miesięcznie.

Limit kosztów dla twórców wyższy o 100%

Sejm wprowadził zmiany w przepisach podnosząc limity kosztów dla twórców, ograniczając jednocześnie krąg osób upoważnionych do skorzystania z tej preferencji (precyzuje to art. 22 ust. 9a i 9b ustawy PIT po nowelizacji). Osoby wykonujące prace twórcze niezależnie od podstawy zatrudnienia z wyłączeniem przedsiębiorców mogły dotychczas korzystać z 50% kosztów uzyskania przychodów, ale tylko do wysokości górnego limitu w wysokości 42.764 zł w skali roku. W ramach wspierania kreatywności limit ten od 2018 r. został podniesiony o 100%, obecnie wynosi 85.528 zł w skali roku.

Zmiana dotyczy twórców wymienionych w ustawie o PIT, którzy zajmują się określonym rodzajem działalności. To między innymi niektórzy naukowcy, muzycy, plastycy, dziennikarze, programiści czy reżyserzy będą mogli naliczać 50% kosztów uzyskania przychodu do poziomu rocznych przychodów w wysokości 171.056 zł, czyli zapłacą o 50% niższy podatek niż podatnicy rozliczający się bez możliwości skorzystania z tego przywileju. Celem tej zmiany jest zmotywowanie środowisk twórczych do rozwijania nowych technologii, co przełoży się na wyższy wzrost gospodarczy w przyszłości.

„Wiedza odgrywa decydującą rolę w stymulowaniu rozwoju gospodarczego i społecznego. Dzięki tej zmianie m.in. programiści, w tym twórcy gier, zapłacą niższe podatki, a w efekcie dostaną więcej pieniędzy na rękę. To krok w dobra stronę, ponieważ polscy specjaliści z branży IT to nasz skarb narodowy” – komentuje Piotr Ciski, dyrektor zarządzający Sage w Polsce, i dodaje – „Warto jednak wspomnieć, że ulga zostanie zawężona do wyraźnie wskazanych zawodów, co w konsekwencji może prowadzić do wątpliwości interpretacyjnych.”

Wyższa kwota wolna dopiero w rozliczeniu rocznym

Nie ma jeszcze konkretnych wytycznych odnośnie sposobu rozliczania kwoty wolnej w 2018 roku, ale wszystko wskazuje na to, że utrzymana zostanie zasada rozliczania podstawowej kwoty wolnej w trakcie roku podatkowego w wysokości 556,02 zł. Dopiero w rozliczeniu rocznym podatnik będzie miał prawo do zwiększenia wysokości ulgi podatkowej, jeśli łączne dochody uzyskane w danym roku będą upoważniać go do skorzystania z dodatkowej ulgi. Wysokość tej ulgi będzie uzależniona od wysokości osiągniętego dochodu.

Wzrost kwoty wolnej w ciągu kolejnych lat

Zgodnie z zapowiedziami premiera Morawieckiego kwota wolna od podatku na przestrzeni lat nadal będzie rosnąć. Nie ma jeszcze konkretnych decyzji wskazujących kolejne progi dochodu – jest jedynie informacja, że grupa podatników, którzy odczują zwiększenie kwoty wolnej od podatku w kolejnych latach powinna objąć osoby zarabiające do 16 tys. zł, a na przestrzeni 2-3 lat do 20 tys. zł. Nie oznacza to, że tyle wyniesie kwota wolna od podatku, wskazany poziom dochodu wyznacza jedynie granicę dochodu powyżej, której wzrost kwoty wolnej nie będzie już odczuwalny – tak jak obecnie przy dochodzie w wysokości 11 tys. zł.

Kolejny wzrost kwoty wolnej od podatku przez swój degresywny charakter dotyczy tylko wybranej grupy podatników. Nie ma realnego wpływu na wysokość podatków większości pracujących osób, których dochody kształtują się w przedziale od 13 tys. zł do 85,5 tys. zł. Dla tych podatników wysokość kwoty wolnej nadal pozostała na niezmienionym poziomie.