2008-12-19
Małżonkowie mogą skorzystać z możliwości łącznego opodatkowania się.

Mogą skorzystać z możliwości łącznego opodatkowania się, jeżeli:

• oboje podlegają nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu (tzn. mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej);
• istnieje między nimi przez cały rok podatkowy wspólność majątkowa małżeńska;
• pozostają w małżeństwie przez cały rok podatkowy;
• złożą stosowny wniosek we wspólnym rocznym zeznaniu podatkowym w ustawowym terminie, tzn. do 30 kwietnia 2009 r.

Złożenie wniosku (zeznania) po terminie wyklucza możliwość wspólnego opodatkowania małżonków. Możliwe jest jednak dokonywanie korekt zeznania po 30 kwietnia 2009 r., pod warunkiem jednak, że pierwotne zeznanie zawierające wniosek małżonków zostało złożone terminowo.

Jeżeli ze względów podatkowych (czy innych) jeden z małżonków zgłosi, że jego miejscem zamieszkania nie jest Polska, wówczas małżonkowie stracą prawo wspólnego rozliczenia swoich dochodów. Podobnie zmiana miejsca zamieszkania na Polskę w ciągu roku podatkowego nie da prawa do wspólnego rozliczenia za rok podatkowy, w którym nastąpiła ta zmiana.

Małżonkowie w separacji pozostają w związku małżeńskim, jednak separacja powoduje rozdzielność majątkową, powodującą niemożność wspólnego rozliczenia małżonków. Separacja następuje z chwilą uprawomocnienia się wyroku sądu, zatem wyrok wydany w roku podatkowym a uprawomocniający się już w roku następnym nie stoi na przeszkodzie wspólnemu rozliczeniu separowanych małżonków.

Między małżonkami powinna istnieć cały rok wspólność majątkowa małżeńska. Małżonkowie mają prawo zawrzeć małżeńską umowę majątkową (intercyzę), mogą w niej nawet ograniczyć wspólność majątkową. Dopóki nie zlikwidują jej jednak zupełnie (rozdzielność majątkowa), dopóty zachowują prawo do wspólnego rozliczenia. 

Jeżeli wspólne zeznanie małżonków zostanie złożone po terminie, wówczas małżonkowie stracą prawo do wspólnego rozliczenia. Jeżeli zeznanie zostanie złożone w terminie, ale np. jedno z małżonków (czy oboje) go nie podpisze, wówczas urząd nie będzie wzywać do uzupełnienia podpisu, ale do złożenia odrębnych zeznań rocznych - małżonkowie stracą bowiem prawo do wspólnego rozliczenia. Jeżeli małżonkowie nadadzą wspólne zeznanie zza granicy, nawet poleconym, i dotrze ono do polskiego urzędu skarbowego już po 30 kwietnia 2009 r., wówczas traktowane będzie jako złożone z opóźnieniem, a skutkiem będzie utrata prawa do wspólnego rozliczenia i obowiązek złożenia zeznań odrębnych.

Wyłączenia

Małżonkowie nie mają jednak prawa do wspólnego rozliczenia podatku, jeżeli choć jedno z nich jest opodatkowane:

• podatkiem liniowym 19%;
• ryczałtem ewidencjonowanym (z wyjątkiem wynajmujących prywatnie, nie w ramach działalności gospodarczej, którzy zachowują prawo do wspólnego rozliczenia);
• kartą podatkową;
• zryczałtowanym podatkiem dochodowym od przychodów osób duchownych;
• podatkiem tonażowym;

(nawet jeżeli nie uzyskali żadnego przychodu z działalności gospodarczej w danym roku podatkowym, jeżeli była tylko zarejestrowana, albo nawet gdy było zgłoszone zawieszenie).

Nie ma znaczenia, czy oboje małżonkowie osiągali jakiekolwiek dochody, ani czy dochody te przekraczają kwotę wolną od podatku (w 2008 r. to ok. 3092 zł)

Jeżeli małżonkowie mają prawo w danym roku podatkowym do wspólnego rozliczenia i złożą wniosek o wspólne opodatkowanie, wówczas za ten rok podatkowy ich dochody będą nieodwołalnie opodatkowane łącznie, nawet jeżeli organ podatkowy wyda decyzję w związku z ustaleniem innej podstawy opodatkowania (np. przy skorygowaniu dochodu czy odliczeń w wyniku kontroli podatkowej). Po złożeniu zeznania zawierającej wniosek o wspólne opodatkowanie małżonkowie nie będą już mogli - nawet za zgodą urzędu - zmienić rozliczenia na odrębne, jeżeli spełniają wymagane warunki.

Wspólnie po śmierci

Prawo do łącznego opodatkowania ustaje w związku ze śmiercią. Z łącznego opodatkowania może skorzystać jednak podatnik, który:

• zawarł związek małżeński przed początkiem roku podatkowego, a którego małżonek zmarł w trakcie roku podatkowego;
• pozostawał w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy, a którego małżonek zmarł po upływie roku podatkowego nie złożywszy wspólnego zeznania rocznego.

Rozliczając się ze zmarłym małżonkiem należy wypełnić formularz PIT-36 albo PIT-37 - w zależności od rodzaju wykazywanych tam dochodów, podobnie jak należałoby to zrobić, gdyby małżonek dożył wspólnego rozliczenia. Różnica polega na tym, że zmarły małżonek nie podpisze się na zeznaniu.

Rozwiązanie powyższe wprowadzono w związku z  wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 4.05.2004 r., w którym stwierdzono częściową niekonstytucyjność przepisów regulujących wspólne rozliczenie małżonków w podatku dochodowym od osób fizycznych. Wyrok ten nie daje jednak podstawy do skorygowania deklaracji i żądania nadpłaty w odniesieniu do stanów faktycznych sprzed 2005 r.

Uwaga ! Wspólne po śmierci a samotne wychowywanie

W związku ze śmiercią małżonka w ciągu roku podatkowego, małżonek żyjący nabywa prawo do rozliczenia się jako osoba samotnie wychowująca dziecko.

Korzystając ze wspólnego rozliczenia ze zmarłym w ciągu roku małżonkiem podatnik traci prawo do rozliczenia się jako osoba samotnie wychowująca dziecko. Można wybrać albo jedno, albo drugie rozwiązanie. W zależności od sytuacji każda z opcji może oznaczać różny poziom korzyści finansowych. Jeżeli oba rozwiązania miałyby przynosić identyczne korzyści finansowe, wówczas należy wybrać rozliczenie osoby samotnie wychowującej dziecko, a o poprawność udokumentowania dochodów zmarłego małżonka niech się martwi urząd skarbowy.

Zamieszkanie za granicą

Nowelizacja z listopada 2008 r. wprowadziła nowe zasady wspólnego opodatkowania małżonków posiadających miejsce zamieszkania za granicą, korzystne dla podatników, ze skutkiem już od rozliczenia rocznego za 2008 r.

Zasady i sposób wspólnego opodatkowania małżonków opisane w niniejszym poradniku mają zastosowanie również do:

• małżonków, którzy mają miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EU oraz Norwegia i Islandia) albo w Konfederacji Szwajcarskiej,
• małżonków, z których jeden podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Rzeczypospolitej Polskiej (posiada miejsce zamieszkania w Polsce) a drugi ma miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej,

jeżeli osiągnęli podlegające opodatkowaniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przychody w wysokości stanowiącej łącznie co najmniej 75% całkowitego przychodu osiągniętego przez oboje małżonków w danym roku podatkowym i udokumentowali certyfikatem rezydencji miejsce zamieszkania dla celów podatkowych.

Na przykład:

Krzysztof i Halina VAT mieszkają w Wielkiej Brytanii. Zarobili tam 100.000 zł i jest to dochód nieopodatkowany w Polsce. W Polsce zaś wynajmują mieszkania i osiągnęli dochód 400.000 zł. Mają prawo opodatkować się w Polsce łącznie jako małżeństwo.

Jan Pitowski posiada miejsce zamieszkania w Wielkiej Brytanii i osiągnął tam dochód 50.000 zł. Krystyna Pitowska ma miejsce zamieszkania w Polsce i osiągnęła tu dochód 40.000 zł. Państwo Pitowscy nie mogą opodatkować się wspólnie w Polsce, gdyż opodatkowany jest tu wyłącznie dochód Pani Pitowskiej 40.000 zł czyli 55,5% wspólnych dochodów.

Za całkowite przychody, o których mowa wyżej, uważa się przychody osiągnięte ze źródeł określonych w art. 10 ust. 1 ustawy o PIT (wszystkie źródła), bez względu na miejsce położenia tych źródeł przychodów - pod warunkiem istnienia podstawy prawnej wynikającej z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innych ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest Rzeczpospolita Polska, do uzyskania przez organ podatkowy informacji podatkowych od organu podatkowego państwa, w którym osoba fizyczna ma miejsce zamieszkania dla celów podatkowych. W UE istnieje możliwość uzyskania takich zaświadczeń zgodnie z prawem unijnym.
Na żądanie organów podatkowych lub organów kontroli skarbowej podatnicy są obowiązani udokumentować wysokość całkowitych przychodów osiągniętych w danym roku podatkowym, przedstawiając zaświadczenie wydane przez właściwy organ podatkowy zagraniczny, kraju, w którym osoby te mają miejsce zamieszkania dla celów podatkowych lub inny dokument potwierdzający wysokość całkowitych przychodów osiągniętych w danym roku podatkowym.

Warunkiem jest zatem opodatkowanie określonej kwoty dochodów w Polsce, w tym dochodów uzyskanych za granicą, podlegających zgodnie z umowami międzynarodowymi opodatkowaniu w Polsce. Uwaga - liczą się przychody a nie dochody (przychody pomniejszone o koszty uzyskania). Z przepisu wynika również, że nie mają znaczenia zasady opodatkowania przychodów w Polsce, byle tylko podlegały tu opodatkowaniu. Oznacza to, że na proporcję będą miały wpływ również np. opodatkowane przychody ze zbycia nieruchomości czy przychody z działalności gospodarczej opodatkowanej podatkiem liniowym.

Dlaczego to się opłaca?

Łącznemu opodatkowaniu podlegają wyłącznie dochody opodatkowane na zasadach ogólnych, według skali podatkowej. Dochody opodatkowane w sposób zryczałtowany na podstawie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (np. 10% czy 19% podatek przy zbyciu nieruchomości) pozostają opodatkowane odrębnie u każdego z małżonków.

Wspólne rozliczenie małżonków opłaca się, gdy:

• dochody każdego z nich rozliczane odrębnie znalazłyby się w innym przedziale skali podatkowej (np. mąż 19%, a żona 30%)
• jeden z małżonków nie osiąga żadnych dochodów lub osiąga dochody niższe od kwoty wolnej od podatku.

Na przykład:

Mąż osiągnął dochód 20'000 zł, żona osiągnęła dochód 50'000 zł. W takiej sytuacji część dochodu opodatkowana 30% u żony zostanie opodatkowana wspólnie podatkiem 19%. Roczny podatek dochodowy wyniesie:

 

Zeznania odrębne		Zeznanie wspólne
Mąż	Żona
W sumie: 12’732 zł		12'126 zł
3’213 zł	9'519 zł

Albo:

Mąż osiągnął dochód 15’000 zł, żona nie osiągnęła żadnego dochodu. W takiej sytuacji małżonkowie wykorzystają kwotę wolną od podatku przysługującą małżonkowi nie osiągającemu dochodów. Roczny podatek dochodowy wyniesie zatem:

Zeznania odrębne		Zeznanie wspólne
Mąż	Żona
W sumie: 2'263 zł		1'676 zł
2’263 zł	0,00 zł

Nadesłał: promo