2009-05-28
Wyniki dotyczące znajomości matematyki w szkole podstawowej jak i liceum są zastraszające. Ponad 20 proc. dzieci rozpoczynających naukę nie rozumuje w sposób wymagany na lekcjach matematyki.[1] Konsekwencją tego są wyniki ostatniego etapu obowiązkowej nauki matematyki – egzaminu maturalnego.

Jak wskazują rezultaty przeprowadzonej w tym roku próbnej matury, co drugi uczeń nie zdał matematyki na poziomie podstawowym, a z poziomem rozszerzonym nie poradził sobie co czwarty maturzysta.[2]

Jak podkreśla dr Małgorzata Skura z Akademii Pedagogiki Specjalnej w Warszawie problemów z matematyką, które ma młodzież na maturze, należy szukać w przedszkolu i nauczaniu wczesnoszkolnym. To właśnie tam dzieci uczą się matematycznego myślenia. Jeśli ta zdolność nie jest dobrze rozwinięta na tym etapie, skutkuje to problemami w przyszłości. Naukę matematyki można porównać do stawiania muru z cegieł. Każda umiejętność budowana jest jak cegła na cegle, jeśli zabraknie jednej z nich mur runie - dodaje pedagog.

Wyjaśnienia tej sytuacji należy szukać w innym niż w pozostałych przedmiotach, rozlokowaniu treści. Przyroda czy język polski są przedmiotami, w których poznawanie nowych treści ma układ spiralny. Dziecko uczy się czegoś, a potem do tego wraca i uczy w szerszym zakresie. W matematyce jest inaczej, tu występuje układ liniowy. Każda umiejętność jest podstawą dla następnej. Musi być zachowany porządek i właściwa kolejność. Jeśli jeden z nauczanych elementów zostanie zaniedbany dalszy proces nauki może przebiegać z problemami. W związku, z tym dobrym rozwiązaniem jest wydzielenie edukacji matematycznej jako osobnej ścieżki kształcenia - zauważa dr Małgorzata Skura.

Błędem popełnianym przez  nauczycieli jest przybliżenie treści matematycznych w formie wykładu, opowieści, instrukcji słownych. Jak dodaje dr Skura uczniowie powinni uczyć się matematyki poprzez manipulację, praktyczne działanie z przedmiotami. Ważne jest by dziecko kształciło się poprzez zbieranie własnych doświadczeń. Dzięki operowaniu przedmiotami uczeń zdobywa ważne umiejętności matematyczne (liczenie, odejmowanie, mnożenie), które przydadzą mu się zarówno w codziennym funkcjonowaniu, jak i w szkole.

Ważne jest również dostosowanie ćwiczeń i zadań do poziomu rozwoju umysłowego ucznia. Jak wiadomo każde dziecko rozwija się we własnym tempie i do tego należy dostosować nauczanie matematyki. Dlatego szczególnie istotne jest by dziecko mogło uczyć się zgodnie z własnymi możliwościami umysłowymi. W tym celu nauczyciel powinien obserwować rozwój dziecka i względem niego dostosowywać ćwiczenia.

Tu naprzeciw oczekiwaniom wychodzą przygotowane przez Wydawnictwo Edukacja Polska podręczniki dla przedszkolaków i uczniów nauczania wczesnoszkolnego.

Widząc potrzeby polskiego ucznia postanowiliśmy wyodrębnić matematykę od pozostałych przedmiotów. Wiemy jak ważne dla dziecka jest początek edukacji i skąd biorą się problemy z matematyką - dodaje Tomasz Gigol, prezes zarządu Wydawnictwa Edukacja Polska.

Zarówno pakiet dla przedszkolaków „Przedszkole pięciolatka" jak i pakiet do edukacji wczesnoszkolnej „Witaj szkoło!" zawiera oddzielne książki do matematyki. Dla nauczycieli przygotowano scenariusze matematyczne, dzięki czemu sami mogą decydować o tempie i zakresie wprowadzanych treści. Do każdego tematu dobrane zostały różnorodne ćwiczenia, zarówno łatwiejsze jak i trudniejsze, co każdemu dziecku daje szanse uczenia się w własnym zakresie, zgodnie ze swoimi możliwościami.

Dodatkowym elementem pakietu dla przedszkolaków jest pomoc dydaktyczna „Liczby w kolorach". Są to 34 klocki o przekroju kwadratu 1x1 cm i o długościach od 1 do 10 cm. Długość klocków dodatkowo różnicowana jest kolorami. Do zestawu dołączona jest linijka 10 cm, która ułatwia wprowadzanie pojęcia osi liczbowej, naukę dodawania i odejmowania. Dzięki pomocy dziecko uczy się manipulowania elementami, ćwicząc umiejętności liczenia i odliczania poprzez rozszerzanie zakresu liczenia, myślenia operacyjnego.

Od przyszłego roku zostanie wprowadzona obowiązkowa matura z matematyki. Warto zatem pamiętać, by od najmłodszych lat kształtować w dzieciach umiejętności matematyczne. To nie tylko pozwoli im na pomyśle zdanie egzaminu maturalnego, ale pozwoli im na nabycie niezbędnych umiejętności przydatnych w kolejnych etapach życia.

Jak rozwijać u dziecka myślenie matematyczne - radzi dr Małgorzata Skura

Należy rozwijać u dziecka myślenie przyczynowo - skutkowe, orientację przestrzenną, klasyfikowanie poprzez gry i zabawy, np.:

• Przygotuj dziecku różne kawałki papieru zarówno pod względem wielkości, kształtu, koloru, nadruku np. gazetę, papier w kratkę, papier ścierny oraz czysty bez nadruku. Poproś dziecko, żeby poukładało te kawałki tak, aby do siebie pasowały oraz nazwało utworzone grupy.
• Graj z dzieckiem w gry planszowe. Przygotujcie razem plansze z polami oraz dwie kostki z oczkami. Zachęcaj dziecko do dodawania oczek na kostce i liczenia pól, na których ma postawić pionek. Dzięki temu w przyjemny sposób będzie uczyło się dodawania i odejmowania.

[1] prof. dr hab. Edyta Gruszczyk - Kolczyńska, „Dzieci nie chorują na dyskalkulię!", Wiedza i Życie nr 9/2001,

[2] Piotr Burda, „Matura próbna. Dwója z matmy, trója z polskiego", Gazeta Wyborcza, 22 stycznia 2009r.

Nadesłał: ap