2012-09-28
Rozmowa z prof. dr hab. inż. Andrzejem Pacutem, kierownikiem Zespołu Biometrii i Uczenia Maszynowego w Instytucie Automatyki i Informatyki Stosowanej Politechniki Warszawskiej

Bankowość coraz powszechniej wprowadza techniki biometryczne, aby zwiększyć bezpieczeństwo danych oraz pieniędzy swoich klientów. Na czym polega skuteczność biometrii w tego typu zastosowaniach?

prof. dr hab. inż. A. Pacut: Metody biometryczne są jedyną możliwością połączenia osoby uprawnionej z osobą próbującą dostępu do zasobów - w tych zasobów finansowych. Zauważmy, że wszelkiego rodzaju kody mogą zostać udostępnione innym osobom - dobrowolnie lub pod przymusem - i świadczą jedynie o tym, że osoba zna kod. Podobnie urządzenia fizyczne - klucze czy karty - mogą zostać udostępnione innym osobom. Kod biometryczny stanowi zatem najlepszy dowód identyczności, chociaż wymaga to spełnienia szeregu dodatkowych warunków bezpieczeństwa, w tym np. użycia PIN czy karty.

Politechnika Warszawska uruchomiła w zeszłym roku studia podyplomowe łączące tematykę bezpieczeństwa informacyjnego z technikami biometrycznymi. W tym roku prowadzona jest rekrutacja na II edycję. Jaka jest potrzeba wprowadzania takich kierunków i czego mogą nauczyć się słuchacze tych studiów? 

prof. dr hab. inż. A. Pacut: Techniki biometryczne są już obecne w polskiej rzeczywistości. Oczywiście od dawna mają one zastosowania w ekspertyzach sądowych. Zabezpieczeniem biometrycznym mogą być podpisy składane na specjalnych tabletach, umożliwiające automatyczna weryfikację. Powszechnie również wiadomo, że zabezpieczenia biometryczne stosowane są w paszportach. „W kolejce" czekają systemy identyfikacji telefonującego na podstawie głosu w działach obsługi klienta. Zabezpieczenia biometryczne stosowane są również w komputerach, pamięciach przenośnych jak również w dostępie do strzeżonych pomieszczeń. Można dać szereg innych przykładów z różnych odległych dziedzin. Wszystko to wskazuje na to, że powszechna implementacja urządzeń biometrycznych jest kwestią kilkuletniej perspektywy.

Studia dotyczące zagadnień bezpieczeństwa i technik biometrycznych, uruchomione na Wydziale Elektroniki i Technik Informacyjnych PW, cechuje włączenie biometrii do całokształtu zagadnień bezpieczeństwa. Kierowane są one głównie do słuchaczy, dla których biometria może być narzędziem działania. Omawiane są uwarunkowania techniczne, społeczne i prawne stosowania biometrii. Znajomość podstaw biometrii pozwoli na właściwe jej stosowanie, zrozumienie błędów i pułapek w stosowaniu biometrii, poznanie ograniczeń prawnych, a także umożliwienie podejmowania decyzji czy techniki biometryczne są właściwe w interesującym nas obszarze działania.  

Biometria oprócz wielu korzyści budzi jeszcze wiele emocji i kontrowersji. Co zatem z prawnymi i etycznymi aspektami jej stosowania?

prof. dr hab. inż. A. Pacut: Biometria dostarcza narzędzi, których użycie rzeczywiście budzi wiele emocji. Jedna z obaw to niebezpieczeństwo „pozostawienia" danych biometrycznych, a przez to umożliwienie ich skopiowania i „kradzież tożsamości". Zauważmy jednak, że metody biometryczne to również - stosowane od dawna - rozpoznawanie tożsamości na podstawie obrazu twarzy, głosu, czy podpisu odręcznego. Podpis odręczny pozostawiamy na ważnych dokumentach, jednak obawa przed jego kopiowaniem czy fałszowaniem nie jest silna - liczymy na inne, równocześnie działające metody zabezpieczeń. Twarz wystawiamy ciągle „na widok publiczny". Obecnie istnieją ponadto metody biometryczne, które są znacznie trudniejsze do sfałszowania, np. bazujące na obrazie tęczówki czy też obrazie naczyń krwionośnych. Wzorce biometryczne są w specjalny sposób zabezpieczane przed ponownym użyciem w przypadku kradzieży z bazy danych. Zagadnienia bezpieczeństwa danych biometrycznych są jednym z problemów dyskutowanych na naszych wykładach.

Sporo obaw budzi również rozszerzenie możliwości pomiarowych, rozbudowa technik rozpoznawania bez wiedzy - i zgody - osoby obserwowanej i co za tym idzie możliwości inwigilacji, ułatwiane przez szybkie - i automatyczne - przetwarzanie danych. Zagadnienia prawne z tym związane, problemy społeczne, obyczajowe i religijne, a także związane z tym  ograniczenia stosowania technik biometrycznych są również omawiane na naszych wykładach.

Jaka jest Pana zdaniem przyszłość biometrii?

prof. dr hab. inż. A. Pacut: Biometria ma zastosowanie wszędzie tam, gdzie istotne jest potwierdzenie lub rozpoznanie tożsamości. Obszar jej zastosowań jest ogromny i obejmuje policję, wojsko, wymiar sprawiedliwości, agendy rządowe i samorządowe, instytucje finansowe, służbę zdrowia, transport, przemysł wytwórczy, handel, a także odpoczynek i rozrywkę.  Całkowite dochody ze sprzedaży i licencjonowania produktów i usług biometrycznych wyniosły 3.5 miliardów USD w r. 2009 i mimo kryzysu prognozy na rok 2014 to znacznie ponad 9 miliardów USD (źródło: Biometrics Market and Industry Report 2009-2014, International Biometric Group, 2010).

 Na rynek biometryczny wchodzą nowe silne technologie. Gwałtownie rozwinęły się i są stosowane techniki oparte na wzorze naczyń krwionośnych. Rozwój technik wizyjnych i metod analizy obrazu pozwala na rozpoznawanie twarzy ze znacznej odległości. Rozwijają się także techniki rozpoznawania na podstawie trójwymiarowego obrazu twarzy. Szybko wchodzą na rynek techniki oparte na DNA - chodzi o szybkość, dostępność i koszt pomiarów. Równocześnie dane są coraz lepiej zabezpieczane, a metody rozpoznawania bardziej odporne na fałszerstwa. Bezpieczeństwo w wielu obszarach będzie zależeć od biometrii. Od tego już nie uciekniemy.

Dziękuję za rozmowę.

***

Nota biograficzna:

prof. dr hab. inż. Andrzej Pacut- od 1969 roku związany zawodowo z Politechniką Warszawską. Od 2001r. pracuje również w Naukowej i Akademickiej Sieci Komputerowej NASK, gdzie kieruje Pracownią Biometrii. W latach 1980-81 był profesorem wizytującym w Lefschetz Center for Dynamic Systems w Brown University, Providence, Rhode Island, a w latach 1984 i 1986-1991 profesorem wizytującym na wydz. Electrical and Computer Engineering Oregon State University, Corvallis, Oregon. Senior member IEEE (Institute of Electrical and Electronics Engineers, Inc.), zastępca Przewodniczącego (2002-2005) a następnie Przewodniczący (2005-2009) Sekcji Polskiej IEEE. Ekspert Komitetu Technicznego 182 ds. Ochrony Informacji w Systemach Teleinformatycznych Polskiego Komitetu Normalizacyjnego (od r. 2003), inicjator i przewodniczący Komitetu Technicznego 309 ds. Biometrii Polskiego Komitetu Normalizacyjnego. Jest członkiem Rady Programowej Studiów Podyplomowych „Bezpieczeństwo systemów informacyjnych wraz z technikami biometrycznymi".

***

Nota informacyjna:

Studia podyplomowe Bezpieczeństwo informacyjne wraz z technikami biometrycznymi organizuje Politechnika Warszawska. Studia skierowane są do specjalistów zajmujących się bezpieczeństwem, kierowników zespołów ds. bezpieczeństwa, osób zainteresowanych karierą w obszarze bezpieczeństwa informacyjnego. Nabór do II edycji potrwa do 5 października. Więcej informacji: www.BezpieczenstwoBiometria.org.pl

Nadesłał: Studia podyplomowe: Bezpieczeństwo systemów informacyjnych z technikami biometrycznymi http://www.BezpieczenstwoBiometria.org.pl