Należy pamiętać, że stomia nie jest chorobą, a jedynie sposobem leczenia niektórych wad lub schorzeń, a często także jedynym ratunkiem dla życia dziecka.

Stomia, inaczej przetoka jelitowa, jest chirurgicznie wytworzonym połączeniem jelita z powierzchnią brzucha, w celu zachowania ciągłości układu pokarmowego. U dzieci wyłaniana jest najczęściej
w wyniku wad rozwojowych i jest pewnym etapem leczenia.

Opieka nad dzieckiem z wyłonioną stomią, jest dla rodziców zadaniem trudnym, wymagającym cierpliwości oraz dokładności, ponieważ jest nowym ujściem treści jelitowej u dziecka. Skóra na brzuszku malucha nie jest przyzwyczajona do kontaktu z tą treścią, dlatego najważniejszą sprawą staje się codzienna pielęgnacja i prawidłowe zabezpieczenie wytworzonej stomii.

Na co zwrócić uwagę podczas pielęgnacji

Stomie często wyłaniane są u wcześniaków. Jeżeli wielkość dziecka pozwala na założenie woreczka stomijnego, jest to jak najbardziej wskazane. Sprzęt stomijny i opatrunek należy zmieniać
u dzieci jak najczęściej, ponieważ szczególnie przy stomii wyłonionej na jelicie cienkim łatwo dochodzi
do podrażnień i stanów zapalnych skóry wokół przetoki – komentuje dr Stanisław Paradowski Kierownik Oddziału Chirurgii SPZOZ w Szczecinie, współpracujący z kampanią „STOMAlife. Odkryj stomię”.

Jedną z podstawowych czynności pielęgnacyjnych jest kąpiel dziecka. Skóra noworodka z natury jest delikatna i wymaga specjalnej pielęgnacji. Stomia przysparza w tym przypadku dodatkowych problemów. Pielęgnacja skóry wokół stomii musi odbywać się przede wszystkim w taki sposób, aby nie dopuścić do jej uszkodzenia, dlatego przed kąpielą warto sprawdzić także paznokcie maluszka
i w razie potrzeby je obciąć.

Dziecko można kąpać bez woreczka stomijnego –Skórę wokół przetoki należy delikatnie umyć wodą z mydłem i dokładnie osuszyć. Należy unikać dotykania i  pocierania wyłonionego jelita. Samą przetokę na czas mycia skóry powinno osłonić się gazikiem. Jeżeli wyłoniony brzeg jelita jest suchy, można delikatnie zmoczyć go ciekłą parafiną. Następnie przykleja się sprzęt stomijny – otwór w płytce, który przyklejamy do skóry powinien być dokładnie dopasowany do kształtu i szerokości przetoki. W pozostałych sytuacjach dziecko można kąpać także z workiem stomijnym – mówi prof. dr hab. n.med. Elżbieta Gawrych z Katedry i Kliniki Chirurgii Dziecięcej i Onkologicznej PUM w Szczecinie, współpracująca z kampanią „STOMAlife. Odkryj stomię”.

Bezpośrednio po zabiegu, brzuszek dziecka może być wrażliwy. Ten stan powinien poprawiać się jednak w miarę upływu czasu. Rodzice nie powinni obawiać się dotykania i przewijania malucha,
a także pielęgnowania jego stomii. Nie jest ona unerwiona, w związku z czym dziecko nie powinno odczuwać bólu przy przechodzeniu przez nią stolca, moczu czy w przypadku jej dotknięcia.

Cenna wiedza o powikłaniach

Znajomość problemów które mogą pojawić się w związku z wyłonioną stomią, znacznie ułatwia  opiekę nad dzieckiem. Problemy te mogą pojawić się zarówno w pierwszych dniach po operacji,
jak i kilka miesięcy po zabiegu.

Powikłania, które mogą wystąpić po operacji to: obrzęk, niedokrwienie z martwicą stomii, przepukliny stomijne, zakażenia rany okołostomijnej. Błona śluzowa jelita jest bardzo delikatna, dlatego szczególnie trzeba chronić ją przed urazami. W innym wypadku może dojść także
do krwawienia ze ściany wyłonionego jelita. Do późniejszych powikłań można zaliczyć odparzenia skóry wokół stomii, rozejście się rany wokół przetoki, zwężenie przetoki, czy wypadanie błony śluzowej przetoki.

Wielu powikłań związanych z wyłonieniem przetoki jelitowej pozwala uniknąć codzienna
i prawidłowa pielęgnacja dziecka. Podstawą zabezpieczenia  stomii jest woreczek stomijny. Źle dobrany sprzęt stomijny i wyciekająca treść jelitowa może być przyczyną podrażnienia skóry wokół stomii.

Rodzice mogą zapobiegać powikłaniom poprzez dbanie o higienę i właściwą pielęgnację przetoki, unikanie urazów wyłonionego jelita, zachowanie czystości tej okolicy.  Przy tym wszystkim nie mogą zapominać także o czystości własnych rąk. Aby nie powodować odparzeń, sprzęt stomijny powinien być szczelnie przyklejony na dokładnie osuszoną skórę. W razie wystąpienia odparzeń poleca się przed jego założeniem stosowanie pasty osłaniającej lub pierścieni uszczelniających – dodaje prof. Elżbieta Gawrych.

Podciekanie treści jelitowej może być na przykład przyczyną pojawienia się wyprysku kontaktowego
i alergii. Najczęściej objawia się on zaczerwienieniem i pieczeniem skóry wokół stomii, na co dziecko reaguje płaczem. W wyniku zakażenia i stanów zapalnych następuje zwężenie stomii wokół wyłonionej przetoki, dla którego charakterystyczne jest wydalanie „ołówkowatego” stolca i niepokój dziecka.

Powodem do niepokoju dla rodziców może być brak stolca w przetoce lub wzdęcia brzuszka. Mogą one sygnalizować niedrożność jelit. W przypadku powikłań, z którymi rodzice nie są w stanie sobie poradzić powinni zgłosić się do pielęgniarki stomijnej lub lekarza prowadzącego dziecko po zabiegu operacyjnym. Kontrole ambulatoryjne z dzieckiem powinny odbywać się co 2 tygodnie, ale w razie konieczności i w zależności od zaleceń lekarza, mogą odbywać się częściej.

Nie można bagatelizować żadnych niepokojących oznak powikłań. Już w przypadku odparzeń rodzice mogą zasięgnąć konsultacji lekarskiej bądź pielęgniarskiej. Ilość preparatów służących do pielęgnacji skóry wokół stomii jest duża, a ich dobór zależy też od rodzaju uszkodzeń skóry. Także leczenie tego typu podrażnień powinno być prowadzone pod kontrolą medyczną.

Więcej na temat stomii u noworodków [Wideo]