Sancygniów
Sancygniów - dawniej Sęczygniew, Sadzignew (1376), Sanczygnyew (1470 - 80), Sancygniew (1787) - wieś w dolinie nad rzeką Sancygniówką. Wymienia ją J. Długosz.
Pierwszymi włącicielami byli Sancygniowscy, m. in. Mikołaj, herbu Jelita (w polu czerwonym trzy kopie złote o srebrnych grotach w gwiazdkę, środkowe na opak w słup. Hełm z klejnotem: kozła głowa. Najstarsza pieczęć z 1316 r.).
Okolica wyżynna poprzecinana głębokimi parowami. Rozległe lasy, w których rosną dęby, lipy, graby, brzozy, osiny, sosny, świerki, jodły i modrzewie. Obfitość malin i dzikich cześni (czereśni) ze słodkimi owocami. Pokłady wapienia i gipsu. Występują tu iły marglowe. Kamień ciosowy uważany za lepszy od szydłowskiego i pińczowskiego! Grube warstwy zbitej gliny umożliwiają budowanie piwnic bez podpór. Najuboższe ziemie to tzw. paługi, średnie - ścięgna, a najbogatsze - spławy. Kościół zbudowany w 1409 r., przebudowany i restaurowany w okresie baroku i w XIX w. Jest to budowla gotycka z elementami barokowymi i neogotyckimi. W prezbiterium sklepienie krzyżowo - żebrowe w formie tarcz z herbami Sancygniowskich, Deskurów i ks. Waśkiewicza. W nawie sklepienia kolebkowe z XVII - XVIII w. Wyposażenie wnętrza - ołtarze i ambona z poł. XVII w. Wybitnemu rzeźbiarzowi włoskiemu z Florencji Santi Gucciemu (zm. ok. 1600 r.) przypisywany jest późnorenesansowy portal z prezbiterium (1590) oraz nagrobek Jakuba Sancygniowskiego., upozowany na rycerza średniowiecznego i jego żony Anny, przyozdobiony alegorycznymi figurkami Wiary i Nadziei oraz karmiącego pelikana; u dołu kartusz z herbem Anny Sancygniowskiej - Mora (głowa murzyna czarna; po raz pierwszy w źródłach pisanych występuje w 1412r.) Kościół parafialny pw. św. Piotra i Pawła, restaurowany w 1783 r. staraniem ks. Kazimierza Konarskiego - kanonika skalbmierskiego; w latach 1838 - 40; 1897 - sumptem Andrzeja Deskura i ks. Piotra Waśkiewicza oraz w latach 1949 - 51. W 1980 r. renowacji pokrycia dachu na zabytkowej dzwonnicy dokonał mistrz blacharski z Działoszyc - Ryszard Sito. Natomiast w gałce wieńczącej budowlę sakralną umieszczono specjalne dokumenty. W przeszłości dziesięcinę pobierała prepozytura skalbmierska. Dawny ośrodek arianizmu. Pozostałość zespołu dworskiego z poł. XVIw. Zachował się lamus z drzwiami i okuciami żelaznymi; być może dawny skarbiec i zbrojownia. Pałac wzniesiono przed 1882 r. dla Andrzeja Deskura, a architektem był Adam Oczkowski. W XIX w. tamtejszych mieszkańców wsi dzielono na trzy grupy: kmiecice, rolnicy i zagrodnicy. Ludność wyróżniała się strojem krakowskim. W 1827 r. 22 domy i 75 mieszkańców, w 1988 r. - 98 domów i 395 mieszkańców; w 1994 r. - 310 mieszkańców; w 2000r. - 280 mieszkańców. Spośród figur przydrożnych wyróżnia się m. in. fragment pomnika (wg tradycji ariański) w formie ośmiobocznego słupa ze stylizowaną głowicą kompozytową, pokrytego ornamentami roślinnymi (w. XVII). W okresie II wojny światowej w Sancygniowie i okolicznych lasach działały grupy partyzanckie.
Nadesłał:
pey
|