2018-04-26
Ładna pogoda sprzyja aktywnościom na powietrzu. Mamy ochotę przebywać na słońcu, w bliskości przyrody, ale pamiętajmy, że coraz częściej jesteśmy narażeni na spotkanie z kleszczami, które mogą wywołać groźne dla zdrowia choroby.

Kleszcze mogą powodować wiele chorób zakaźnych, w tym boreliozę. Niestety w wyniku łagodnych zim liczba tych i tak już szeroko rozpowszechnionych pajęczaków wzrasta. Kleszcze występują nie tylko w lasach i na łąkach, ale też w miejskich parkach i skwerach. W zależności od temperatury powietrza sezon „kleszczowy” trwa od marca-kwietnia do października-listopada. Borelioza z Lyme jest wielonarządową chorobą wywoływaną przez bakterie – krętki z rodzaju Borrelia burgdorferi przenoszone przez kleszcze z rodzaju Ixodes.

Ukąszenie przez kleszcza jest zazwyczaj odczuwalne, ale ukąszenia przez mające niewielkie rozmiary nimfy (młode okazy) może być niezauważone. Im dłużej kleszcz przebywa w skórze człowieka, tym większe jest ryzyko przeniesienia choroby. Zaczerwienienie skóry nie świadczy jeszcze o zarażeniu, ale jeżeli na skórze pojawi się tak zwany „rumień wędrujący”, jest to pierwszy objaw choroby. Zmiana zaczyna się od małej, czerwonej plamki, która rozszerza się i przechodzi w owalny, 4-15 cm ślad z charakterystycznym blednięciem w środku. Szacuje się, że rumień wędrujący występuje w 70-80 % zakażeń krętkami Borrelia. Nie każdy kleszcz jest zakażony (dotyczy to tylko 6-20%). Ponadto przyjmuje się, że usunięcie kleszcza do 24 godzin od ukąszenia zapobiega przeniesieniu zakażenia.

„Rutynowa diagnostyka boreliozy polega na dwustopniowym oznaczaniu przeciwciał, które są produkowane w organizmie w odpowiedzi na zakażenie. Pierwszy etap to test przesiewowy  - oznaczenie przeciwciał IgM i IgG. Jeżeli wynik badania jest ujemny można zakończyć diagnostykę laboratoryjną. W przypadku uzyskania wyniku niejednoznacznie ujemnego należy wykonać test potwierdzenia z wykorzystaniem techniki Western blot” - mówi  dr n. med. Iwona Kozak-Michałowska, Dyrektor ds. Nauki i Rozwoju Synevo i dodaje: „Nie powinno się stosować żadnego z tych testów osobno. Jeżeli ograniczymy diagnostykę do samego testu przesiewowego, możemy otrzymać wyniki fałszywie dodatnie z powodu reakcji krzyżowych z białkami innych bakterii czy wirusów, przy braku zakażenia Borrelia. Może to powodować rozpoznanie i leczenie choroby, której w rzeczywistości nie ma. Z kolei ograniczając diagnostykę do samego testu Western blot, możemy uzyskać wyniki fałszywie ujemne i nie rozpoznać choroby w sytuacji, kiedy ona faktycznie występuje”.

Jako pierwsze pojawiają się przeciwciała klasy IgM, mogą być wykrywane już w 2. tygodniu zakażenia, ale u większości chorych ich obecność ujawnia się po kilku tygodniach. Zazwyczaj przeciwciała IgM utrzymują się około 6 miesięcy, ale mogą też być wykrywane przez wiele lat pomimo skutecznego leczenia. Przeciwciała w klasie IgG pojawiają się między 4. a 8. tygodniem od zakażenia i mogą zanikać przed upływem 12 miesięcy. Późne stadium boreliozy charakteryzuje zwykle obecność tylko przeciwciał IgG.

Należy pamiętać, że dodatni wynik przeciwciał nie świadczy o aktywnym zakażeniu, a jedynie o kontakcie z bakterią. Nie można więc na podstawie tylko oznaczenia przeciwciał odróżnić świeżej infekcji od przebytej w przeszłości i zawsze należy interpretować wynik badania laboratoryjnego w połączeniu z objawami klinicznymi.

Na rynku dostępne są też inne testy diagnostyczne (test transformacji limfocytów LTT, ocena subpopulacji limfocytów CD57+NK, badania kleszcza na obecność bakterii Borrelia). Test LTT jest badaniem uzupełniającym diagnostykę w kierunku zakażenia krętkiem Borrelia burgdorferi. Przez wielu lekarzy jest uznawany za najskuteczniejszy test dostępny aktualnie na rynku. Ma szczególne znaczenie w przypadku, jeżeli w rutynowej diagnostyce laboratoryjnej nie są wykrywane swoiste przeciwciała, pomimo występowania objawów klinicznych i/lub wywiadu sugerującego możliwe zakażenie krętkiem.

Wskazaniem do wykonania testu LTT Borelioza - Test Transformacji Limfocytów – jest:

·        potwierdzenie aktywnej postaci boreliozy nie wykrywanej metodami serologicznymi, podejrzenie przetrwałej boreliozy;

·        ocena skuteczności leczenia;

·        potwierdzenie reinfekcji lub nawrotu choroby;

Nie wszyscy specjaliści akceptują badanie kleszcza usuniętego ze skóry na obecność materiału genetycznego Borellia. Dzieje się tak dlatego, że wykonanie testu może przynieść przedwczesne uspokojenie pacjenta lub wręcz przeciwnie - bez potrzeby wzbudzić niepokój. Jednak metoda ta może okazać się bardzo przydatna jako element całości diagnostyki. Brak przeciwciał, zarówno bezpośrednio po ukąszeniu jak i po 8 tygodniach oraz ujemny wynik obecności bakterii w kleszczu, pozwala bowiem z dużym prawdopodobieństwem na wykluczenie boreliozy.

Nową metodą diagnostyczną jest ilościowe oznaczanie przeciwciał przeciwko VlsE – zmiennym antygenom charakterystycznym dla krętka boreliozy, które pozwalają przetrwać bakterii przez lata w organizmie człowieka mimo właściwej odpowiedzi immunologicznej. Ocena przeciwciał skierowanych przeciwko VlsE jest przydatne szczególnie
w monitorowaniu efektów leczenia.

Ze względu na specyfikę bakterii diagnostyka laboratoryjna boreliozy jest trudna, ale niezwykle istotna dla dalszego postępowania. Pamiętajmy, że skuteczność leczenia zależy od wczesnego rozpoznania choroby.

Bardzo ważna jest profilaktyka, czyli unikanie ukąszeń kleszczy (noszenie ubrań ochronnych
i stosowanie repelentów podczas spacerów zarówno w lasach jak i w parkach miejskich), oglądanie skóry w przypadku ryzyka kontaktu z kleszczem, szybkie usuwanie znalezionych na skórze kleszczy. Bardzo ważne jest sprawdzanie skóry dzieciom, które chętnie bawią się na trawie i mogą nie zauważyć tego niebezpiecznego pajęczaka. Dobrym zwyczajem jest też dokładne przejrzenie futra psom po spacerze, które również są narażone na ukąszenie kleszcza, mogą przenieść go do domu. Osoby, które usunęły kleszcza powinny przez około 30 dni obserwować miejsce ukąszenia w kierunku zmiany przypominającej rumień wędrujący.
W takim przypadku lub przy wystąpieniu innych niepokojących objawów ogólnoustrojowych należy niezwłocznie udać się do lekarza. Więcej na ten temat: www.synevo.pl/borelioza-lyme-choroba-wciaz-tajemnicza/

Nadesłał: Agencja Społem http://agencjaspolem.pl