Z tego powodu dzieci, które ukończyły 1. rok życia, nadal wymagają odpowiedniego, dostosowanego do ich potrzeb żywienia. Zależność między odpowiednim żywieniem a jego wpływem na jakość życia dziecka teraz i w przyszłości nazywana jest „programowaniem żywieniowym we wczesnym okresie życia”. Ten niezwykle ważny czas w życiu człowieka, liczony od poczęcia przez pierwsze lata, określany jest mianem 1000 pierwszych dni¹.

Mleko – ważny element diety Juniora

Układ pokarmowy dojrzewa i doskonali swoje funkcje w pierwszych latach życia. Z tego powodu po ukończeniu 1. roku życia maluch nadal wymaga diety, która istotnie różni się od jadłospisu osób dorosłych. W tym wieku karmienie piersią jest nadal zalecane, gdyż zgodnie z rekomendacjami Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) oraz pediatrycznych towarzystw naukowych można je kontynuować nawet do 2. roku życia^2,3. W przypadku, gdy karmienie piersią zostało zakończone, ważnym elementem prawidłowej diety jest mleko modyfikowane. Należy zwrócić uwagę na dostępne na rynku mleka modyfikowane przeznaczone dla dzieci powyżej 1. roku życia, które pomagają pokryć zapotrzebowanie na ważne składniki pokarmowe i tak np. zapobiegają niedoborom wapnia, witaminy D₃ czy żelaza.

Niedobory w diecie

Do niedoboru żelaza w diecie dzieci przyczynia się również podawanie niedostatecznej ilości warzyw, żółtek jaj i wysokogatunkowego mięsa oraz zbyt wczesne włączenie do diety nieprzetworzonego mleka krowiego⁴, czyli mleka świeżego lub UHT. Wyłączne podawanie takiego mleka wiąże się z nadmiernym spożyciem przez dziecko białka i nasyconych kwasów tłuszczowych oraz sprzyja niedoborom żelaza. Dlatego w diecie dzieci powyżej 1. roku życia zaleca się nadal podawanie mlek modyfikowanych i produktów mlecznych (kefirów, jogurtów, maślanki czy białego lub żółtego sera), a nie nieprzetworzonego mleka krowiego. Skutecznie zapobiega to niedoborom wapnia w diecie dziecka.

W tym wieku dzieci są szczególnie narażone na niedobór witaminy D₃, która odgrywa bardzo ważną rolę w młodym organizmie, m.in. jest niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego. Jej niedobór może prowadzić do krzywicy. Ponadto, w świetle najnowszych badań, witamina D₃ ma znaczenie w zapobieganiu chorobom cywilizacyjnym. Dlatego zgodnie z aktualnymi wytycznymi dzieciom powyżej 1. roku życia należy podawać dodatkowo witaminę D₃ przez cały rok⁵, w dawce profilaktycznej od 600 do 1000 jednostek, czyli 15-25ug dziennie, w formie kropli lub kapsułek. Dawka jest zależna od masy ciała dziecka.

Potrzeby Juniora

W diecie dziecka po 1. roku życia pojawia się coraz więcej produktów ogólnego spożycia, których skład nie jest dla niego odpowiedni. Aby zapobiegać rozwojowi otyłości, konieczne jest ograniczanie spożycia tzw. cukrów dodanych, czyli syropów glukozowo-fruktozowych, sacharozy i innych substancji słodzących, wprowadzanych do żywności w trakcie jej produkcji. Wskazane jest natomiast spożywanie wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, wpływających korzystnie na rozwój układu nerwowego i siatkówki oka. Powinny stanowić one do 10% zapotrzebowania energetycznego, co odpowiada spożyciu 1-2 porcji tłustych ryb morskich tygodniowo³. Po ukończeniu 1. roku życia dojrzewa również motoryka układu pokarmowego. Jest ona regulowana między innymi przez błonnik pokarmowy, który występuje w produktach zbożowych, warzywach, owocach i mlekach modyfikowanych. Błonnik nie jest trawiony przez przewód pokarmowy, co czyni go tak cennym składnikiem diety małego dziecka.

Znaczenie diety

Odpowiednia dieta wpływa bezpośrednio na prawidłowy rozwój dziecka oraz odgrywa niezwykle ważną rolę w profilaktyce wielu przewlekłych chorób, np. otyłości, nadciśnienia tętniczego czy cukrzycy. Pierwsze lata życia to również kluczowy okres kształtowania prawidłowych nawyków żywieniowych, wymagający od rodziców cierpliwości i konsekwencji, ale z całą pewnością procentujący w przyszłości. Bardzo ważne jest regularne przyjmowanie posiłków. Dieta dziecka powinna być stopniowo i systematycznie rozszerzana. Nie należy zrażać się chwilowymi niepowodzeniami. Maluch musi mieć czas, aby zaakceptować nowe smaki i zmieniającą się konsystencję pokarmów. Warto umożliwić dziecku samodzielne spożywanie posiłków, akceptując dotykanie pokarmu i jedzenie rączkami.

Piśmiennictwo

1.       Vandenplas Y., Ludwig T., Szajewska H., Zdrowie jelit we wczesnym dzieciństwie: konsekwencje i leczenie chorób przewodu pokarmowego, Essential Knowlege Briefings 2015.

2.       Agostoni C., Braegger C., Decsi T. et al., Breast-feeding: A commentary to the ESPGHAN Committee on Nutrition. J Pediatr Gastroenterol Nutr, 2008; 46: 99-110.

3.       Pituch A., Matczuk P., Neścioruk M., Żywienie dzieci w zdrowiu i chorobie. Gastroenterologia Dziecięca [red.] P. Albrecht., Wydawnictwo Czelej, Lublin 2014; 305-313.

4.       Matysiak M., Zasady suplementacji dzieci zdrowych – żelazo [w:] Suplementacja diety [red.] Dobrzańska A., Obrycki Ł., Socha P., Wydawnictwo Media-Press Sp. z o.o., Warszawa 2015; 75-79.

5.       Płudowski D., Zasady suplementacji dzieci zdrowych – witamina D [w:] Suplementacja diety [red.] Dobrzańska A., Obrycki Ł., Socha P., Wydawnictwo Media-Press Sp. z o.o., Warszawa 2015; 55-59.