Zakaz pracy w święta - nowelizacja kodeksu pracy
|
Zgodnie z obecnie obowiązującymi rozwiązaniami prawnymi, praca w placówkach handlowych, bez względu na wielkość i asortyment sprzedawanych towarów, jest dopuszczalna w niedziele i święta. Po wejściu w życie nowelizacji kodeksu pracy praca w święta będzie niedozwolona.
Parlament zakończył prace nad nowelizacją kodeksu pracy. Zmiany zmierzają do modyfikacji przepisów działu szóstego "Czas pracy" w zakresie dopuszczalności wykonywania pracy w niedziele i święta w placówkach handlowych. Efektem tych prac jest ustawa z 6 lipca 2007 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy. W chwili oddawania niniejszego materiału do druku ustawa nowelizująca oczekiwała na podpis prezydenta. Ustawa wejdzie w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia w "Dzienniku Ustaw".
Nowy przepis
Ustawa z 6 lipca 2007 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy wprowadza do kodeksu nowy art. 1519a. Zgodnie z jego treścią praca w święta w placówkach handlowych jest niedozwolona. Powyższy przepis należy stosować także w sytuacji, gdy święto przypada w niedzielę. Ustawa podkreśla, że praca w niedziele jest dozwolona w placówkach handlowych przy wykonywaniu prac koniecznych ze względu na ich użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności.
Tak więc, co do zasady, zakaz pracy w placówkach handlowych nie dotyczy niedziel, chyba że w tym dniu tygodnia wypadnie święto. O jakie święta zatem chodzi? Żeby się tego dowiedzieć, musimy sięgnąć do ustawy z 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy (Dz.U. Nr 4, poz. 28 z późn.zm.). Jej przepisy wymieniają następujące święta:
- 1 stycznia - Nowy Rok
- pierwszy dzień Wielkiej Nocy
- drugi dzień Wielkiej Nocy
- 1 maja - Święto Państwowe
- 3 maja - Święto Narodowe Trzeciego Maja
- pierwszy dzień Zielonych Świątek
- dzień Bożego Ciała
- 15 sierpnia - Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny
- 1 listopada - Wszystkich Świętych
- 11 listopada - Narodowe Święto Niepodległości
- 25 grudnia - pierwszy dzień Bożego Narodzenia
- 26 grudnia - drugi dzień Bożego Narodzenia.
Należy podkreślić, że zakaz handlu w święta dotyczy placówek handlowych zatrudniających pracowników.
Inne zmiany
Nowelizacja przewiduje także zmiany w innych przepisach kodeksu pracy. Jedną z nich jest uchylenie litery a w art. 15110 w pkt 9. Oznacza to, że od dnia wejścia w życie ustawy placówki handlowe zostaną wykreślone z katalogu obejmującego przykładowe podmioty, w których praca w niedziele i święta dozwolona jest przy wykonywaniu prac koniecznych ze względu na ich użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności. Wspomniany przepis zawiera otwarty katalog sytuacji określonych w zdaniu wstępnym ("w szczególności"), dlatego uchylenie w pkt 9 lit. a, dotyczące placówek handlowych, nie usuwało wątpliwości interpretacyjnych w zakresie nowej regulacji. Obawiano się, że nadal, ze względu na użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności, można będzie dowodzić, że w święta w placówkach handlowych praca jest dopuszczalna, ponieważ wyliczenie zawarte w art. 15110 w pkt 9 k.p. ma charakter ogólny i wskazuje jedynie przykładowo rodzaje działalności. Dlatego właśnie przyjęta została regulacja, która wskazuje wprost, że praca w święta w placówkach handlu jest niedozwolona, a dozwolona jest w niedzielę (art. 1519a § 1 i 3 k.p.), oraz uściśla, że niedozwolona jest praca w placówkach handlowych w święto, które przypada w niedzielę (art. 1519a § 2 k.p.).
Kolejna zmiana dotyczy art. 15111 k.p. W przepisie tym § 1 zdanie wstępne otrzymało następujące brzmienie: "Pracownikowi wykonującemu pracę w niedziele i święta, w przypadkach, o których mowa w art. 1519a ust. 3 i art. 15110 pkt 1-9, pracodawca jest obowiązany zapewnić inny dzień wolny od pracy". W konsekwencji pracownikom wykonującym w placówkach handlowych w niedziele i święta pracę konieczną ze względu na użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności będzie przysługiwać prawo do innego dnia wolnego od pracy w zamian za pracę w niedzielę - w okresie sześciu dni kalendarzowych poprzedzających lub następujących po takiej niedzieli, a także w zamian za pracę w święto - w ciągu okresu rozliczeniowego.
Podobne uprawnienia będą przysługiwać pracownikom świadczącym pracę w niedziele i święta:
- w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii;
- w ruchu ciągłym; przy pracy zmianowej;
- przy niezbędnych remontach;
- w transporcie i w komunikacji;
- w zakładowych strażach pożarnych i w zakładowych służbach ratowniczych;
- przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób;
- w rolnictwie i hodowli;
- przy wykonywaniu prac koniecznych ze względu na ich użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności, w szczególności w zakładach świadczących usługi dla ludności, gastronomii, zakładach hotelarskich, jednostkach gospodarki komunalnej, zakładach opieki zdrowotnej i innych placówkach służby zdrowia przeznaczonych dla osób, których stan zdrowia wymaga całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych, jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej oraz placówkach opiekuńczo-wychowawczych, zapewniających całodobową opiekę, zakładach prowadzących działalność w zakresie kultury, oświaty, turystyki i wypoczynku.
Przyczyny i skutki
Zmiana przepisów kodeksu pracy zmierza zatem do wprowadzenia do tego kodeksu rozwiązania polegającego na tym, iż wykonywanie pracy w placówkach handlowych byłoby nadal dopuszczalne w niedziele, a zakazane we wszystkie dni świąteczne wolne od pracy, wymienione w ustawie o dniach wolnych od pracy, także wówczas gdy w konkretnym roku kalendarzowym święto przypada w niedzielę. Projekt ustawy wzbudził spore emocje zarówno po stronie pracodawców, jak i pracowników, a także konsumentów. Czym zatem kierowali się twórcy tej kontrowersyjnej ustawy? Jak zwykle powodem były tzw. względy społeczne. Jak sami ustawodawcy twierdzą, wymuszanie pracy w dni wolne od pracy w placówkach handlowych, zwłaszcza wobec kobiet pełniących odpowiedzialne funkcje w życiu rodzinnym i wychowywaniu dzieci, jest przez znaczą część społeczeństwa oceniane negatywnie. Ustawowe gwarancje otrzymania za pracę w niedziele i święta innego dnia wolnego od pracy nie są wystarczającą rekompensatą i nie zapewniają pracownikom zatrudnionym w handlu możliwości integracji z rodziną w dni świąteczne, które w polskiej kulturze i tradycji są związane zwłaszcza z rodzinnym obchodzeniem świąt kościelnych lub państwowych. Trudno także uznać, że funkcjonowanie wszystkich placówek handlowych w święta jest uzasadnione koniecznością zaspokajania codziennych potrzeb ludności.
Wejście ustawy w życie spowoduje skutki gospodarcze. Przeprowadzone zmiany mogą doprowadzić do obniżenia rocznej dynamiki PKB od około 0,05 pkt proc. do około 0,1 pkt proc. Przewiduje się również, że na skutek nowelizacji pracę w sektorze handlu detalicznego może stracić od 18 do 27 tys. osób.
Słownik terminologiczny Praca w dni wolne od pracy - dniami wolnymi od pracy są niedziele i święta określone w przepisach ustawy z 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy (Dz.U. Nr 4, poz. 28 z późn.zm.). Za pracę w niedzielę i święto uważa się pracę wykonywaną między godziną 6.00 w tym dniu a godziną 6.00 w następnym dniu, chyba że u danego pracodawcy została ustalona inna godzina. Pracownik pracujący w niedziele powinien korzystać co najmniej raz na cztery tygodnie z niedzieli wolnej od pracy. Nie dotyczy to pracownika zatrudnionego w systemie czasu pracy, w którym praca świadczona jest wyłącznie w piątki, soboty, niedziele i święta.
Podstawa prawna: ustawa z 6 lipca 2007 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy (w chwili oddawania niniejszego materiału do druku ustawa oczekiwała na podpis prezydenta).
W placówkach handlowych praca w święta jest niedozwolona. Zakaz pracy obowiązuje także w sytuacji, gdy święto przypada w niedzielę. Ustawa podkreśla, że praca w niedziele jest dozwolona w placówkach handlowych przy wykonywaniu prac koniecznych ze względu na ich użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności.
Nadesłał:
sp
|
