Co dokładnie czeka geografię i jak sprostać nowym wymaganiom podpowiadają eksperci Wydawnictwa Klett.

Okrojone godziny w zakresie podstawowym
Liczba godzin geografii w zakresie podstawowym, podobnie jak w przypadku pozostałych  nauk przyrodniczych, zostanie zmniejszona do jednej tygodniowo. Oznacza to, że nauczyciele muszą, w bardzo krótkim czasie przekazać uczniom elementarną wiedzę o świecie. Dodatkowo w sytuacji, gdy spora grupa nauczycieli będzie musiała być zatrudniona w dwóch szkołach, aby zrealizować pensum, problemowa może okazać się organizacja pracy w szkole. Jak więc przeprowadzić zajęcia, aby przekazać uczniom potrzebną wiedzę?

Warto kierować się prostą zasadą, która polega na szybkim, prostym i atrakcyjnym przekazie. Zajęcia muszą być bardzo dokładnie przemyślane, ponieważ każda godzina jest na wagę złota. - Pamiętając o tym, że uczeń słuchając wykładu zapamiętuje 10% materiału, a aktywnie uczestnicząc w zajęciach aż 80% warto wykorzystać metody, które zaktywizują uczniów. Jedną z nich jest np. nagradzanie aktywnych uczniów plusami za udzielanie prawidłowym odpowiedzi. Dobrym sposobem na zaoszczędzenie cennego czasu jest również zadawanie uczniom do przygotowania części materiału w domu - podpowiada Wojciech Wiecki, nauczyciel geografii w liceum i ekspert Wydawnictwa Klett.

Nie bez znaczenia jest również wykorzystanie nowych technologii do wyjaśniania zagadnień. - Urozmaiceniem lekcji może być globus, wyświetlany na tablicy interaktywnej lub filmy obrazujące aktualną sytuację społeczno - ekonomiczną na świecie. Takie narzędzia są zgodne z nowymi standardami nauczania i pozwalają na skuteczniejsze wyjaśnienie zjawisk, które zachodzą w geografii. Jest to szczególnie istotny aspekt dla pokolenia, które na co dzień otacza się technologicznymi nowinkami - dodaje Wojciech Wiecki, Wydawnictwo Klett.

Na korzyść geografa przemawia zakres materiału do przerobienia, czyli geografia społeczno-ekonomiczna. Jej zagadnieniami interesuje się wielu uczniów i dużo mówi się o nich w mediach. Atrakcyjna forma zajęć, np. prezentowanie fragmentów wiadomości z telewizji o omawianych zagadnieniach, pomoże zachęcić uczniów do kontynuowania nauki geografii w zakresie rozszerzonym. - W przypadku, gdy chcemy zaktywizować bardziej zainteresowanych uczniów pomocna jest indywidualizacja pracy w grupie. Ćwiczenia, które zadaję są zróżnicowane, a osoby chętne i szczególnie aktywne zawsze mogą wykonać dodatkowe zadanie, którego efekty później mogą zaprezentować klasie - opowiada Wojciech Wiecki.

Zakres rozszerzony bogatszy o więcej godzin
Z kolei w zakresie rozszerzonym nauczyciel będzie dysponował 240 godzinami, czyli ośmioma w cyklu kształcenia. Jest to doskonała okazja do wykorzystania dodatkowego czasu na praktyczne działania uczniów. Ten zapis w podstawie programowej powinien ułatwić i upowszechnić zajęcia terenowe, na które do tej pory często trudno było uzyskać zgodę dyrekcji.

Zajęcia terenowe w nauczaniu geografii są niezbędne. Uczniowie w trakcie takich nietypowych lekcji mogą zobaczyć w rzeczywistości to o czym uczą się na lekcjach. Ponadto takie zajęcia aktywizują uczniów i pogłębiają ich zainteresowania szczegółowymi zagadnieniami. - Zabierając moich uczniów w teren na zajęcia warsztatowe, np. w granice parków narodowych lub krajobrazowych staram się zwracać uwagę klasy na najróżniejsze elementy przyrody ożywionej i nieożywionej oraz zjawiska antropogeniczne: od skał podłoża po występujące w okolicy ciekawe przykłady kultury materialnej. Wskazuję na przejawy degradacji środowiska, spowodowanej niefrasobliwą działalnością człowieka. Wykład w terenie wzbogaca i unaocznia wiedzę teoretyczną uczniów. Dzięki temu jest ona przez młodzież łatwiej przyswajana i zostaje na dłużej -  tak o prowadzonych przez siebie zajęciach opowiada Beata Stachowska, nauczycielka geografii w szkołach ponadgimnazjalnych i ekspert Wydawnictwa Klett.

Przyroda jako nowy blok uzupełniający
Reforma wprowadza też nowe rozwiązanie w postaci bloków uzupełniających. W przypadku przedmiotów przyrodniczych jest to przyroda, która ma charakteryzować się interdyscyplinarną formą zajęć oraz prowadzeniem przez nauczycieli kilku różnych specjalności. Niewątpliwym atutem Przyrody jest też możliwość wyboru tematu oraz sposobu jego realizacji przez nauczyciela. Zadawalający jest również wymiar godzin w ilości 120. Problem tkwi jednak w organizacji zajęć.

Nauczanie Przyrody w liceum nie wymaga od geografów, fizyków, biologów i chemików żadnych nowych kwalifikacji. Wyzwaniem dla dyrektora jest więc taka organizacja zajęć, aby przedmiot, w zależności od tematu, mógł być realizowany przez kilku nauczycieli, którzy często pracują w różnych szkołach. Pojawia się więc obawa, że zajęcia te stracą na interdyscyplinarności, jeśli w niektórych szkołach będą prowadzone przez wyłącznie jednego nauczyciela. Rozwiązaniem wydaje się być wybór takiego nauczyciela, który potraktuje Przyrodę jako możliwość rozwoju i uzupełnienia etatu.

Łatwiej o programy autorskie
Nowa reforma daje wiele możliwości twórczym nauczycielom w ramach autorskich programów. W myśl nowych przepisów programy autorskie nie wymagają zatwierdzenia przez MEN, za to po zatwierdzeniu programu przez dyrektora, staje się on obowiązkowy dla uczniów szkoły. Ten nowy przepis skraca czas wprowadzania nowych zajęć i nie zniechęca nauczycieli do tworzenia autorskich projektów. Takie zajęcia zwykle są bardzo cenione przez uczniów, ponieważ ułatwiają im zrozumienie współczesnego świata i poszerzają zainteresowania.

Poza niewątpliwymi zaletami programów autorskich pojawiają się również kwestie problematyczne. Dotyczą one przede wszystkim finansowania. Nawet najlepszy program nie będzie mógł być realizowany, w przypadku gdy szkoła nie będzie dysponowała odpowiednio dużymi funduszami. Istnieje ryzyko, że zapis o programach autorskich będzie martwy, jeśli szkoły nie będą posiadały odpowiednich środków na jego realizację.

Dobry podręcznik to podstawa
Wybór odpowiedniego podręcznika okazuje się kluczowy w sytuacji, gdy przed geografami stoją liczne zmiany. - Przy okazji wprowadzenia reformy na rynku pojawią się nowe podręczniki. Ważne, by wybrać ten, który pozwoli zrealizować program i zachęci uczniów do dalszego pogłębiania wiedzy - mówi Robert Kuc, redaktor naczelny Wydawnictwa Klett.

Dobry podręcznik będzie dla nauczyciela nieocenionym wsparciem w realizacji nowej podstawy programowej. - Ciekawa szata graficzna oraz liczne ilustracje, zdjęcia i mapy, to tylko niektóre z elementów, na które trzeba zwrócić uwagę. Przy wyborze odpowiedniego podręcznika warto też przyjrzeć się dodatkowym materiałom, których szeroki wybór pomoże w przygotowaniu się do prowadzenia zajęć oraz zaoszczędzi czas nauczyciela - dodaje Robert Kuc.