2010-11-18
„Powrót do Europy. Przeszłość i Przyszłość Białorusi” to temat konferencji naukowej zorganizowanej przez Instytut Przestrzeni Obywatelskiej i Polityki Społecznej Uczelni Łazarskiego.

Było to już trzecie spotkanie tej rangi organizowane  przez Instytut. Wzięli w nim udział naukowcy, praktycy edukacji, aktywiści społeczni i niezależni wydawcy z Białorusi, Stanów Zjednoczonych, Kanady, Czech, Litwy i Niemiec.   

Konferencja odbyła się w szczególnym dla Białorusi momencie. Polityka Mińska wobec Unii Europejskiej wydaje się zmieniać, o czym może świadczyć przystąpienie Białorusi do programu Partnerstwa Wschodniego, czy szerzej próba sformułowania założeń multilateralnej polityki zagranicznej. Przykładem zmiany kursu może być podejście władz do organizacji wydarzeń związanych z obchodami 600-lecia Bitwy pod Grunwaldem. Dotąd oficjalna polityka polegała raczej na negowaniu dziedzictwa Wielkiego Księstwa Litewskiego oraz Rzeczpospolitej Dwojga Narodów. Tym razem rząd dopuścił produkcję filmów dokumentalnych, festiwalowych odtworzeń bitwy, znaczków pocztowych i książek oraz innych form celebracji tego wydarzenia, przynależnego do europejskiego dziedzictwa.

Celem tej interdyscyplinarnej konferencji, która odbyła się na Uczelni Łazarskiego w dniach 12-14 listopada br., było ponowne spojrzenie na ważne momenty wspólnej historii białoruskiej i europejskiej oraz rozważenie ich wpływu na bieżące wydarzenia społeczno-polityczne, politykę zagraniczną oraz programy nauczania. Panele dyskusyjne zostały poświęcone najnowszym teoriom badawczym, metodologii nauczania, międzynarodowym projektom badawczym i edukacyjnym oraz najnowszym publikacjom poświęconym relacji Białoruś-Europa.

W ramach konferencji odbyło się również pięć praktycznych warsztatów. Poświęcone były ważnym tekstom źródłowym z historii Białorusi, które powinny być możliwe szeroko udostępnione czytelnikowi białoruskiemu; międzynarodowym projektom badawczym poświęconym historiografii i publikacjom, oraz budowaniu relacji między białoruskimi i zagranicznymi historykami.

W drugim dniu konferencji podczas dyskusji zatytułowanej „Białoruś w oczach innych, czyli co źródła mówią nam o Białorusinach" uczestnicy konferencji postarali się odpowiedzieć na następujące pytania: Jak pisano o Białorusi przez stulecia? Jaki obraz wyłania się ze źródeł? Co mówią nam one o miejscu Białorusi w Europie? Jakie mają znaczenie dla współczesnej percepcji kraju i jego zbliżania się do Europy?

Społeczeństwo białoruskie jest dziś podzielone, jedną z linii podziału jest spór dotyczący historii. Konkurencyjne narracje historyczne stworzyły różnorakie wizje tożsamości i  trudno jest zbudować miedzy nimi pomost. Dlatego podczas panelu „Białorusini jako naród: historia i tożsamość" dyskutanci zastanawiali się czy możliwe jest wypracowanie konsensusu, który pozwoli na stworzenie nowej wizji Białorusi i wytyczenie nowych dróg jej rozwoju?

„Historyczna amnezja: spory wokół historii Białorusi" to kolejny temat, którym zajęli się uczestnicy konferencji. Pomimo długich związków Białorusi z Europą, to dominujący obraz historii tego kraju ma swoje źródło w czasach ZSRR. Biorąc pod uwagę istnienie konkurencyjnych wizji historii po II Wojnie Światowej, aktualnym pozostaje pytanie, dlaczego sowieckie wyobrażenie jest nadal tak silne w powszechnej świadomości? Dlaczego europejska narracja praktycznie nie istnieje i co można zrobić, aby ją podjąć na nowo?

Sposób nauczania historii w Białorusi, zarówno pod względem treści jeśli jak i metodologii ma duże znaczenie dla kształtowania świadomości obywatelskiej. Celem panelu „Przywrócić Białoruś Europie: Nauczanie historii a aktywność obywatelska" była dyskusja nad tekstami podręczników oraz programów szkolnych, powstających nie tylko w Białorusi, ale także poza jej granicami. Główne pytanie, dotyczyło tego, jaki obraz relacji między Białorusią, Europą a Rosją wyłania się z kart książek i programów nauczania. Jakie jest jego znaczenie dla edukacji obywatelskiej?

W ostatnim dniu konferencji odbyło się także pięć praktycznych warsztatów, które dotyczyły następujących tematów:

•  Które publikacje dotyczące historii Europy Środowo-Wschodniej powinny zostać przetłumaczone na język białoruski?

• Kampanie obywatelskie i multimedia jako narzędzia poprawy jakości nauczania historii w Białorusi
• Edukacja a inicjatywy obywatelskie: możliwości współpracy
• Europejska historia i obywatelstwo: jak są powiązane?
• Budowanie mostów między historykami białoruskimi i europejskimi.

Uroczyste otwarcie konferencji odbyło się 12 listopada o godzinie 18.00, uczestników powitali Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych  Krzysztof Stanowski, Prezydent Uczelni Łazarskiego Juliusz Madej, Rektor Uczelni  prof. n. dr hab. Daria Nałęcz,  Dyrektor Instytutu Przestrzeni Obywatelskiej i Polityki Społecznej sędzia Jerzy Stępień. Materiały konferencyjne zostały opublikowane po angielsku i białorusku. Językami roboczymi konferencji były białoruski i angielski. Partnerami konferencji byli Konrad Adenauer Stiftung, Open Society Institute ora National Endowment for Democracy.

Nadesłał: klok