45 dni rewolucji, której nie było
|
Wystarczy drobna zmiana, by rzeczy potoczyły się inaczej, trwały dłużej, były bardziej krwawe. Tak, jak w przypadku Republiki Zagłębiowskiej.
Koła zębate rewolucji obracają się szybko. Kiedy car Mikołaj II ogłasza 30 października 1905 roku swój manifest, w którym zapowiada likwidację samodzierżawia, walczący o swoje prawa robotnicy wiedzą, że trzeba działać. Już dzień po manifeście stają fabryki w Sosnowcu. Nie działają kopalnie. Formułuje się pochód.
Sosnowiec, w którym w tamtym czasie żyje prawie 100 tys. ludzi to miasto szczególnie podatne na idee rewolucyjne. Robotnicy mieszkają w kiepskich warunkach, płace są niskie, a możliwości samoorganizacji ograniczane przez carskie władze.
To dlatego działacze socjalistyczni czują się tam jak ryby w wodzie. Niektórzy mogą liczyć na to, że rewolucyjne koła zębate zaskoczą właśnie tam, inni, jak liderzy PPS, chcą budować poparcie na czas po odzyskaniu niepodległości. Jakiekolwiek by ich motywy nie były, robotnicy z Sosnowca są świadomi własnej siły.
Kiedy 31 października rusza w stronę Będzina pochód, uczestniczy w nim kilka tysięcy osób. Cel: uwolnić z więzienia aresztowanych wcześniej działaczy.
Pochód nie dociera do Będzina. W okolicy Środuli zostaje rozbity przez kozaków. Efektem starcia jest kolejny wiec wieczorem i strajk powszechny. Zagłębie staje. Następnego dnia przywódcy strajku – Leder i Markowski – zwracają się do władz z żądaniem przekazania władzy. Naczelnik odmawia. Rzuca do akcji kozaków i policję. Koła zębate rewolucji obracają się po raz kolejny.
1 listopada kilkanaście tysięcy robotników ściera się z uzbrojonymi kozakami. Są uzbrojeni jedynie w to, co udało im się znaleźć. Kozacy mają broń palną. Kiedy jednak ścierają się z robotnikami, zostają powaleni. Przewaga liczebna bierze górę. Oddziały prewencyjne wycofują się, a Leder w Markowskim proklamują „Republikę Zagłębiowską”.
Wieczorem nad miastem powiewają czerwone sztandary. Na niektórych widać koła zębate – symbol rewolucji w przemysłowym mieście. Przedstawiciele władz carski zostają aresztowani. Kilkanaście osób zostaje poturbowanych, kilka ginie. W teatrze odbywa się spotkanie, na którym wybrany zostaje Tymczasowy Międzypartyjny Komitet Bezpieczeństwa. Na czele TMKB staje Leder.
Komitet szybko próbuje zaprowadzić własne porządki. W kolejnych dzielnicach Sosnowca, a później w okolicznych miastach, powstają rady robotnicze. 2 listopada TMKB publikuje manifest, w którym ogłasza, że Republika Zagłębiowska jest pierwszym na świecie krajem rad. Sztandary, na których widnieją koła zębate, zostają wzniesione wysoko. Wszystkie zakłady przemysłowe zatrudniające powyżej 100 osób zostają uznane za własność wspólną.
Jednocześnie formowane są Odziały Robotnicze. Ich zadaniem jest utrzymanie porządku, ale też ewentualna walka z kozakami i – co wkrótce nastąpi – wojskiem.
Kiedy w połowie listopada w Sławkowie zostaje uformowana podobna republika (chociaż na zasadach lojalistycznych), działacze TMKB próbują połączyć z nią siły. Przedstawiciele władz Sławkowa działają jednak na własną rękę.
Powstanie w Zagłębiu przyciąga rewolucjonistów z całej Europy. Do Sosnowca przyjeżdża Róża Luksemburg, która wkrótce rusza na objazd europejskich stolic jako przedstawicielka TMKB. Państwowość Republiki uznaje dzięki temu II Międzynarodówka.
5 i 7 grudnia Rosją wstrząsa strajk generalny. Na ulicach wielu miast imperium trwają walki. Setki ludzi giną, tysiące są rannych. Na tereny opanowane przez rewolucjonistów z Sosnowca przybywają uciekinierzy z imperium. Za nimi idzie rosyjska armia.
Wkracza do Zagłębia 10 grudnia 1905 roku. Na ulicach trwają walki. Jednak koła zębate rewolucji obracają się coraz wolniej. Siła wojska jest znacznie większa niż rewolucjonistów. 12 grudnia Leder zostaje wzięty do niewoli. Resztę życia spędzi na Syberii. 15 grudnia ostatni bastion robotniczy pada. Republika Zagłębiowska przestaje istnieć.
Współpracya przy artykule koebo.pl - koła zębate
Nadesłał:
sbart
|
