2018-01-03
Czy Organizacje Zbiorowego Zarządzania są przedsiębiorstwami i czy podlegają formalistycznej procedurze w sądach gospodarczych? Kiedy następuje przedawnienie roszczeń informacyjnych ZAiKS (art. 105 ust. 2 pr. aut.)?

Znana platforma telewizji cyfrowej po 3 latach wypowiedziała umowę i zażądała od ZAiKS-u obniżenia stawki do 1,5%, aby w latach 2004-2014 płacić wynagrodzenie za remitowane programy wg stawki 0,6%. ZAiKS nie posiadał jednak informacji dotyczących tego, jakie programy były nadawane oraz ile i jak drogich abonamentów miała telewizja, co uniemożliwiło obliczenia wysokości wynagrodzenia. Dlatego też organizacja wystąpiła do sądu z pozwem o zobowiązanie udostępnienia tych danych. Wyrok Sądu Najwyższego w tej sprawie nastąpił z 6 lipca 2016 r. (IV CSK 653/15) i stanowi, że:
1. Organizacja zbiorowego zarządzania dochodząca roszczenia informacyjnego opartego na art. 105 ust. 2 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych nie ma obowiązku uprawdopodobnienia zakresu czasowego, rodzaju i podstawy prawnej przyszłego powództwa o zasądzenie.
2. Termin przedawnienia roszczenia informacyjnego, opartego na art. 105 ust. 2 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych wynosi dziesięć lat (art. 118 kc).

Wyrok Sądu Apelacyjnego

Sąd Apelacyjny oddalił żądanie ZAiKS-u o udzielenie informacji o programach telewizyjnych zawierających utwory słowne, muzyczne, słowno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne wykorzystywane w utworach audiowizualnych. Stwierdził również, że ZAiKS posiada prawa tylko do drobnych utworów samoistnych. Co ważniejsze prawa ZAiKS-u wobec eksploatacji utworu audiowizualnego jako integralnej całości powstają tylko wtedy, gdy nie została zawarta umowa między producentem utworu a współtwórcą. Organizacja Zbiorowego Zarządzania prawami może dochodzić roszczenia o zapłatę wyłącznie pod warunkiem wykazania niezbędności tych danych. Sąd prawomocnie uznał, że roszczenie informacyjne powoda, oparte na art. 105 ust. 2 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych ma charakter majątkowy, ale jest związane z działalnością statutową nie gospodarczą. Stwierdził, że skoro nie wynika ono z czynu niedozwolonego (art. 4421 k.c.) to zastosowanie ma ogólny termin przedawnienia wynoszący dziesięć lat (art. 118 k.c.). W zakresie swojej działalności Organizacja Zbiorowego Zarządzania może się domagać udzielenia informacji oraz udostępnienia dokumentów niezbędnych do określenia wysokości dochodzonych przez nią wynagrodzeń i opłat.
Telewizja wniosła skargę kasacyjną, w wyniku której Sąd Najwyższy podkreślił, iż art. 105 pr. aut. daje prawo ZAiKS-owi domagania się udzielenia informacji oraz udostępnienia dokumentów niezbędnych do określenia wysokości dochodzonych wynagrodzeń i opłat (roszczenia jednak muszą wchodzić w skład działalności OZZ) oraz wprowadza domniemanie uprawnienia Organizacji Zbiorowego Zarządzania w zakresie zarządzania i ochrony prawami. To wyłącznie do ZAiKS-u należy wybór dalszego postępowania — wejścia lub nie na drogę sądową z roszczeniem o zapłatę.
W tej sprawie skarga kasacyjna została oddalona. Sąd orzekł, że pozwana przez ZAiKS telewizja nie może odmawiać udzielenia informacji, czyli ujawnienia danych koniecznych do: ustalenia czy doszło do wkroczenia w sferę objętą zarządem (jakie utwory, są wykorzystywane i w jakim zakresie), ustalenia czy są podstawy do wystąpienia do sądu (o jakim przedmiotowym i kwotowym zakresie żądań), dokonania weryfikacji już uzyskanych kwot oraz umożliwienia ich właściwej redystrybucji.

OZZ-y jako przedsiębiorstwa

Jednakże liczne decyzje Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów odnoszące się do OZZ zakładają, że Organizacje Zbiorowego Zarządzania należy uznać za przedsiębiorcę (art. 4 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów). Naczelny Sąd Administracyjny uznał również w innej sprawie, że: „Przeznaczenie uzyskiwanego przez stowarzyszenie dochodu wyłącznie na cele statutowe nie prowadzi do uznania, że działalność stowarzyszenia nie ma charakteru gospodarczego w rozumieniu art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. – Prawo o działalności gospodarczej”.
Zdaniem Sądu Najwyższego okoliczność, iż OZZ-y prowadzą działalność w formie stowarzyszeń nie pozbawia ich statusu przedsiębiorców w rozumieniu art. 4 pkt 1 UOKiK. Dochód z działalności gospodarczej stowarzyszenia służy do realizacji celów statutowych i nie może być przeznaczony do podziału między członków. Okoliczność, że dochody uzyskiwane z prowadzenia działalności gospodarczej są przeznaczane na takie czy inne cele, nie zmienia charakteru takiej działalności. Ponadto OZZ-y za usługi pobierają wynagrodzenie w postaci części opłat uiszczanych przez użytkowników praw autorskich. Działalność organizacji ma charakter odpłatny.
Dlaczego artykuł jest istotny dla managerów i właścicieli firm? Ponieważ omawia kwestię przedawnienia. Roszczenia podmiotów prowadzących działalność gospodarczą związane z tą działalnością ulegają przedawnieniu po upływie lat 3 od dnia, kiedy stały się wymagalne lub stałyby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najszybszym możliwym terminie. Pomimo faktu, iż Sąd Najwyższy stoi na stanowisku, że roszczenia te przedawniają się z upływem lat 10 istnieje szansa, by obronić pogląd, że część roszczeń ZAiKS-u (za okres wcześniejszy niż 3 lata wstecz) już się przedawniła.

Nadesłał: APR Media http://aprmedia.pl