2015-04-29
W Polsce znajduje się około 300 tysięcy zabytkowych obiektów. Posiadają one niezwykłą wartość historyczną, artystyczną oraz estetyczną, dlatego tak ważne jest przeprowadzanie systematycznych prac konserwatorskich. Spośród wielu zabytków, szczególnej dbałości wymaga architektura drewniana.

W wielu rejonach Polski odnaleźć można szlaki architektury drewnianej z pięknymi kościołami, cerkwiami, dzwonnicami, staropolskimi dworami, willami oraz skansenami, o które w szczególny sposób trzeba dbać. Prace remontowo-konserwatorskie drewnianych obiektów w Polsce ze względów finansowych wykonywane są przeważnie etapami i trwają w zależności od przewidzianego zakresu robót – od kilku do nawet kilkunastu miesięcy.

 - Najtrudniejsze do wykonania są renowacje związane z odtwarzaniem konstrukcji drewnianej zwieńczenia wież, ze względu na prace wykonywane na znacznej wysokości. Spośród odnawianych przeze mnie zabytkowych obiektów jednymi z ważniejszych renowacji był kompleksowy remont zabytkowego Kościoła p.w. Narodzenia NMP w Wyszynie w województwie wielkopolskim, którego konstrukcja dachu wykonana jest w kształcie dzwonu, oraz odnowienie zaliczanego do największych kościołów drewnianych w Europie zabytkowego Kościoła p.w. Św. Mikołaja w Pieraniu w województwie kujawsko-pomorskim. Dużym wyzwaniem była również budowa „Galicyjskiego Rynku” – Sektora Miejskiego w Parku Etnograficznym w Sanoku, gdzie zbudowaliśmy dwadzieścia sześć obiektów drewnianych krytych gontem – mówi Józef Paczka, właściciel firmy specjalizujący się w renowacjach zabytkowych obiektów.

Przed rozpoczęciem prac renowacyjnych należy wnikliwie ocenić stan techniczny zabytkowego obiektu. Ocenie powinna zostać poddana zarówno cała konstrukcja jak i jej poszczególne elementy. Praceremontowo-budowlane i renowacyjne drewnianych obiektów zabytkowych wymagają niezwykłej skrupulatności w działaniach. 

Użytkowanie obiektów sprawia, że ich stan wraz z unikatowym wyposażeniem ulega ciągłemu pogorszeniu. Budynki drewniane narażone są na działanie szkodliwych warunków atmosferycznych, a także zagrożenie biologiczne w postaci sinizny, grzybów oraz szkodników technicznych drewna. Na różnorodność zniszczeń wpływa cały szereg czynników destrukcyjnych działających zarówno w samych obiektach, jak i w ich otoczeniu. Dlatego tak ważne jest ich odpowiednie zabezpieczenie. Szczególnej uwagi wymagają rozwiązania konstrukcyjne, które wpływają na bezpieczeństwo użytkowania danego obiektu.

- Zabezpieczenie elementów drewnianych w obiekcie polega na ich oczyszczeniu i wykonaniu okresowej impregnacji. Może zdarzyć się konieczność naprawy lub wymiany zniszczonego elementu. Pamiętać należy, aby od czasu do czasu sprawdzić szczególnie te części budynku, które są trudniejsze w dostępie np. więźba dachowa. Producenci środków do drewna często tworzą katalogi z dokładnym opisem preparatów do impregnacji i konserwacji drewna. Przykładowo firma Altax poza charakterystyką produktów przestawia również opis wykonania renowacji, co jest bardzo pomocne szczególnie dla osób mniej doświadczonych, które samodzielnie zajmują się odnawianiem drewnianych elementów własnych domów – mówi Józef Paczka.

W renowacjach zabytkowych obiektów poza zmianami widocznymi na pierwszy rzut oka, najważniejsze jest odpowiednie i skuteczne zabezpieczenie. Dobrze zachowane zabytki zwiększają atrakcyjność turystyczną regionu, dlatego istotne jest pozyskiwanie funduszy i przeprowadzenie remontu, który pozwoli utrzymać budynek w dobrym stanie przez następne dziesiątki lat.

Co roku Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego rozdziela środki budżetowe na ochronę zabytków w kwocie około 80 mln złotych. Osobne środki na renowacje przeznaczają także samorządy i województwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego.Potrzeby są jednak dużo większe. Szansą na poprawę sytuacji stały się fundusze unijne w tym Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego. Wlatach 2007-2013 na zabytki przeznaczono 544 mln złotych. Ze środków krajowych i Unii Europejskiej powstał m.in. „Szlak kościołów drewnianych wokół puszczy Zielonka”, składający się aż z 230 obiektów drewnianych.W projekcie nowego programu na lata 2014-20 na dziedzictwo i kulturę wygospodarowanych zostało około 2 mld złotych. Środki te zostaną przekazane na renowacje kolejnych zabytkowych obiektów.

Nadesłał: FortePR s.c.