Analizę przygotowano na bazie konsultacji z interesariuszami, a także dokonując przeglądu istniejących opracowań na dany temat. W publikacji „Narodowy System Innowacyjności: szanse i wyzwania” wskazano główne bariery i rekomendacje narzędzi wspierających rozwój innowacji w Polsce. Stanowi ona pierwszy, wstępny etap prac zmierzających do uszczegółowienia konkretnych działań rozwijających innowacyjność. Analiza OPI dostępna jest na portalu RAD-on.

Wzrasta innowacyjność w Polsce

– Efektywna współpraca przedsiębiorstw, instytucji naukowych oraz agencji rządowych jest kluczem do rozwoju innowacji w Polsce. Podmioty te tworzą fundamenty systemu innowacyjności. Rolą państwa jest wspieranie tych podmiotów oraz dbanie o właściwe relacje między nimi. Sposób rozwoju systemu określają narzędzia i mechanizmy polityki innowacyjnej: finansowe, organizacyjno-prawne i informatyczne – mówi Wojciech Murdzek, Sekretarz Stanu, Pełnomocnik Rządu do spraw reformy funkcjonowania instytutów badawczych w Ministerstwie Edukacji i Nauki. – Wnioski zawarte w analizie OPI, która powstała na zlecenie Ministerstwa Edukacji i Nauki, są bardzo cenne i pomogą nam opracować odpowiednie działania wspierające rozwój innowacyjności w naszym kraju – dodaje wiceminister.

Według Europejskiego Rankingu Innowacyjności 2022, Polska pozostaje w grupie „wschodzących innowatorów”, osiągając poziom 60,5 proc. średniej Unii Europejskiej. Z kolei w ostatniej edycji Globalnego Indeksu Innowacyjności Polska zajęła 38. miejsce – z pośród 132 gospodarek na świecie. O ile w ostatnich latach Polska powoli awansowała w tych rankingach, to jednak tempo wzrostu nie jest zadowalające. Konieczne są intensywne działania kreujące rozwój innowacyjności, ponieważ to właśnie ona jest jednym z głównych czynników, który decyduje o poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego państw.

7 głównych barier rozwoju innowacyjności

W trakcie prac nad dokumentem „Narodowy System Innowacyjności: szanse i wyzwania”, eksperci OPI przeprowadzili szereg konsultacji z interesariuszami. Wzięli w nich udział: Centrum Łukasiewicz, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej, Porozumienie Akademickich Centrów Transferu Technologii, Związek Rzemiosła Polskiego, Fundacja Koalicji na rzecz Polskich Innowacji, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Politechnika Gdańska, Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu, Akademia Leona Koźmińskiego, Akademia Ignatianum w Krakowie oraz Instytut Chemii Fizycznej Polskiej Akademii Nauk. Efektem tych konsultacji było wyodrębnienie siedmiu barier rozwoju innowacyjności.

– Bez wątpienia bariery finansowe są jednym z głównych czynników ograniczających rozwój innowacyjności. Polegają one na braku funduszy na pokrycie kosztownej działalności innowacyjnej, co stanowi wyzwanie szczególnie dla małych i średnich przedsiębiorstw. Ta grupa nadal boryka się z największym problemem pozyskiwania finansowania zewnętrznego, np. w postaci dotacji lub kredytów, które pomogłoby rozwijać działalność. Jednak to nie jedyne bariery, jakie wskazali uczestnicy konsultacji. Innowacyjność ograniczają także czynniki związane z nadmierną biurokracją i niedostosowaniem rozwiązań prawnych do specyfiki prowadzenia działalności – mówi dr inż. Jarosław Protasiewicz, dyrektor Ośrodka Przetwarzania Informacji. – Kolejne bariery dotyczą wyzwań współpracy między instytucjami, zwłaszcza między firmami a instytucjami naukowymi. W opinii interesariuszy polegały one między innymi na nieefektywnej wymianie informacji, wynikającej z różnic struktur instytucjonalnych oraz braku zachęt dla naukowców do prowadzenia projektów wdrożeniowych – dodaje dyrektor OPI.

Czwartą barierę stanowiła dostępność danych i narzędzi informatycznych. Problemy w tym obszarze dotyczyły fragmentaryzacji danych o innowacyjności, braku narzędzi informatycznych do zarządzania własnością intelektualną, śledzenia efektów trwałości projektów, kosztów wykorzystywania narzędzi informatycznych, a także braku narzędzi bezpiecznej komunikacji między biznesem a nauką. Pozostałe trzy bariery dotyczyły rozproszenia wiedzy i informacji na temat możliwych form wsparcia, edukacji wspierającej innowacyjność, a także postaw społeczno-kulturowych, takich jak brak zaufania i strach przed podjęciem ryzyka.

Jak wspierać innowacyjność?

W odpowiedzi na wymienione bariery, interesariusze wskazali narzędzia, które pozwolą wzmocnić narodowy system innowacyjności. Wśród nich wskazano m.in. inicjatywy umożliwiające zarządzanie działalnością innowacyjną, śledzenie ciągłości działań oraz zależności między projektami, interesariuszami oraz efektami działalności innowacyjnej. Mają to być narzędzia prawne oraz informatyczne wspierające zarządzanie danymi o własności intelektualnej, a także ułatwiające wymianę danych pomiędzy różnymi systemami na potrzeby własne oraz sprawozdawcze. Zdaniem interesariuszy warto także wdrażać systemy ukierunkowane na wsparcie przedsiębiorstw w dotarciu do informacji o działalności badawczo-rozwojowej podmiotów szkolnictwa wyższego i nauki, a także rozwijać narzędzia służące do analizy potencjału wynalazku. Skuteczne w niwelowaniu barier mogłoby być także stworzenie punktu kontaktowego dla wszystkich podmiotów ekosystemu innowacji, co zdaniem osób biorących udział w konsultacjach, przyczyni się do wzrostu świadomości w zakresie świadczonych usług przez poszczególne instytucje oraz ułatwi budowanie lepszych relacji pomiędzy podmiotami narodowego systemu innowacyjności.

Publikacja „Narodowy System Innowacyjności: szanse i wyzwania” dostępna jest na portalu RAD-on:

https://radon.nauka.gov.pl/analizy/narodowy-system-innowacyjnosci