2014-02-19
Muzeum Cywilizacji Europejskiej i Śródziemnomorskiej autorstwa francuskiego architekta Rudy’ego Ricciottiego, powstało z okazji wyboru Marsylii na Europejską Stolicę Kultury w 2013 roku. Szczególną atrakcją tego obiektu jest usytuowany na dachu muzeum drewniany taras, z którego roztacza się niezwykły widok na morze i marsylskie wybrzeże. Do wykonania tarasu posłużyło odporne na działanie czynników zewnętrznych drewno jesionu amerykańskiego po obróbce termicznej.

Położony na marsylskim nabrzeżu obiekt sąsiaduje z XVII-wiecznym fortem św. Jana, zbudowanym na umocowaniach z czasów starożytnych Greków i Rzymian. Klasyczna, monolityczna bryła muzeum zbudowana jest na planie kwadratu o boku długości 72 metrów. Wewnątrz, na trzech poziomach, mieszczą się sale wystawowe, w których można znaleźć ponad milion eksponatów z obszaru Morza Śródziemnego, a także liczne zabytki sztuki starożytnej. W obiekcie znajdują się również sale konferencyjne i księgarnia.

Dach utkany z koronki

Marsylskie muzeum zbudowano ze szkła i stali oraz pokryto delikatną, ażurową konstrukcją z betonu, która pozwala wypełnić wnętrze muzeum naturalnym światłem. Przypominająca koronkowy welon konstrukcja dachu tworzy na drewnianym tarasie misterną grę cieni, które według architekta przypominają nieregularne dno morza.

Wieczorem miejsce to staje się wyjątkowo magiczne - nastrojowe błękitne i turkusowe światła zaprojektowane przez Yanna Kersalé oraz szum fal sprawiają, że odpoczynek na tarasie jest relaksującym i niezapomnianym przeżyciem.

Jesion amerykański w doborowym towarzystwie

Taras na dachu muzeum, który zajmuje powierzchnię 1600m², został wykonany z jesionu amerykańskiego poddanego obróbce termicznej. Ze względu na dużą ilość zwiedzających, taras musiał zostać wykonany z bardzo wytrzymałego surowca. „Poprosiliśmy głównego wykonawcę o znalezienie materiału, który wytrzymałby średnie obciążenie rzędu 250 kg/m²" - wyjaśnia architekt Tilman Reichter. Było to zadanie firmy wykonawczej Roofmart, której przedstawiciel Eric Durand tłumaczy, jak wyglądał proces wyboru odpowiedniego materiału do wykonania tarasu: „Architekt potrzebował rozwiązania, dzięki któremu mógłby uniknąć zastosowania drewna egzotycznego. Początkowo chciał wypróbować modyfikowane termicznie drewno sosnowe, jednak wyniki testów nie były zadowalające. Natomiast jakość jesionu amerykańskiego po obróbce termicznej przeszła jego najśmielsze oczekiwania! Kiedy architekt zobaczył próbki drewna, był zachwycony nie tylko pięknem i interesującym rysunkiem włókien, ale również jego właściwościami. Jesion amerykański jest wytrzymały, nie odkształca się pod wpływem czynników zewnętrznych, a dodatkowo jest dostępny w postaci desek w dużych rozmiarach. Dlatego okazał się idealny do tego projektu".

Proces obróbki termicznej polega na poddawaniu drewna działaniu wysokiej temperatury w ściśle kontrolowanych warunkach, co pozwala na trwałą zmianę jego chemicznych i fizycznych właściwości. W rezultacie drewno wchłania mniej wilgoci, a wykonane z niego elementy zachowują swój oryginalny rozmiar i są odporne na odkształcenia typu łódkowatość czy zwichrowanie. Ponadto podczas obróbki termicznej z drewna usuwane są składniki odżywcze, które mogłyby stanowić źródło pożywienia dla insektów lub grzybów niszczących ten surowiec. Drewno, które zachowuje swoje oryginalne rozmiary i jest odporne na proces rozkładu, może być dłużej wykorzystywane bez konieczności stosowania wielu zabiegów konserwacyjnych.

Z uwagi na nadmorski klimat, taras muzeum w Marsylii jest narażony na działanie promieni słonecznych, deszczu oraz bryzy morskiej, dlatego dopiero po upływie dłuższego czasu będzie można ocenić jak drewno po obróbce termicznej sprawdza się w takich warunkach. „Mamy nadzieję, że drewno jesionu amerykańskiego, które charakteryzuje się długimi włóknami, będzie o wiele bardziej odporne na zużycie niż drewno sosnowe" - powiedział Tilman Reichert. Drewniany taras został ułożony na legarach, co pozwala na jego dobrą wentylację. Dla wzmocnienia efektu wizualnego, deski zostały przymocowane za pomocą gwoździ, a nie śrub.

„W Europie obserwujemy coraz większe zapotrzebowanie na drewno po obróbce termicznej. Muzeum Cywilizacji Europejskiej i Śródziemnomorskiej w Marsylii jest znakomitym przykładem zastosowania drewna w budownictwie i ukazuje ogromny potencjał nowych technologii zwiększających trwałość i wytrzymałość tego surowca. Amerykańskie drewno liściaste po obróbce termicznej, które pochodzi z lasów zarządzanych w zrównoważony sposób, to wysokiej jakości, przyjazny dla środowiska surowiec i świetna alternatywa dla drewna egzotycznego" - powiedział David Venables, dyrektor AHEC na Europę.

Dzięki zastosowaniu systemu lin wykonanych ze stali nierdzewnej, taras zapewnia dodatkową stabilność umieszczonej nad nim betonowej pergoli. Spoczywa ona na betonowych belkach wspornikowych o szerokości 15 metrów, które zostały umieszczone na głównych pionowych słupach budynku. Od zewnątrz belki wspornikowe przejmują wagę prowadzących do tarasu zewnętrznych ramp dzięki zworom ze stali nierdzewnej, których długość odpowiada wysokości bryły muzeum. Stalowe liny rozpięto także między drewnianym tarasem a umieszczonymi nad nim belkami wspornikowymi, co pozwoliło wzmocnić jego osłonę.

Spacer śladami historii wśród śródziemnomorskiej roślinności

Usytuowany na dachu Muzeum Cywilizacji Europejskiej i Śródziemnomorskiej taras połączono z portem kładką o długości 115 metrów. Otoczenie fortu zostało przearanżowane w taki sposób, aby spacerujący nadmorską promenadą mogli podziwiać unikalną kolekcję roślin z basenu Morza Śródziemnego. Natomiast inna kładka umożliwia przedostanie się z muzeum do le Panier, najstarszej dzielnicy Marsylii, znanej z urokliwych wąskich uliczek oraz stromych schodków.

Informacje na temat projektu

Zleceniodawca: Francuskie Ministerstwo Kultury

Powierzchnia: 15,510 m²

Realizacja: 2009 - 2013

Architekci:

Rudy Ricciotti

Roland Carta

Architektura krajobrazu: In Situ

Inżynieria:

Inżynieria wodna: Garcia Ingéniérie

Inżynieria strukturalna: SICA, Lamoureux & Riciotti

Akustyka: Thermibel

Informacje na temat jesionu amerykańskiego
Jesion amerykański występuje we wschodniej części Stanów Zjednoczonych, od Minnesoty na północy, po Florydę i Teksas na południu. Drewno bielu jest jasne, prawie białe, natomiast drewno twardzieli ma nieco ciemniejszy kolor, od szarobrązowego do jasnobrązowego, w zależności od regionu wzrastania. Struktura drewna charakteryzuje się równoległym, jednolitym i szerokim rysunkiem słojów. Drewno jesionu amerykańskiego jest twarde i wytrzymałe, a także odporne na obciążenia dynamiczne. Stanowi również doskonały materiał do gięcia po obróbce hydrotermicznej. Z kolei surowiec ten poddany obróbce termicznej jest odporny na działanie czynników zewnętrznych. Jesion amerykański jest dostępny w postaci tarcicy oraz forniru. Znajduje szerokie zastosowanie w stolarstwie, meblarstwie oraz w projektach architektonicznych.

Informacje o AHEC
Stowarzyszenie Handlowe Amerykańskiego Przemysłu Drewna Liściastego (AHEC) jest wiodącą międzynarodową organizacją handlową, która reprezentuje amerykański przemysł drewna liściastego, w tym głównych eksporterów oraz wszystkie kluczowe stowarzyszenia zrzeszające producentów amerykańskiego drewna liściastego. AHEC koncentruje się na dostarczaniu informacji na temat dostępnych gatunków amerykańskiego drewna liściastego, źródeł jego pochodzenia oraz oferowanych produktów architektom, projektantom oraz użytkownikom. Więcej informacji znajduje się na stronie internetowej www.americanhardwood.org, gdzie można także bezpłatnie pobrać wszystkie publikacje AHEC.

Nadesłał: Jarosław Soroczyński