Rynek pracy zmienia się dynamicznie, nie tylko za sprawą coraz bardziej zaawansowanych narzędzi, automatyzacji procesów czy wdrażania rozwiązań wykorzystujących sztuczną inteligencję. Zmieniła się także forma świadczenia pracy i wielu pracowników chętnie pracuje z domu. Nawet połączenie pracy z wypoczynkiem, czyli workation, nie jest już tylko przywilejem wysokiej kadry zarządzającej. Choć nadal jest wartościowym, pozapłacowym benefitem.

W czasach pandemii wielu przedsiębiorców musiało wprowadzić pracę zdalną lub hybrydowy model pracy. I okazało się, że pracownikom, zwłaszcza przedstawicielom młodszych pokoleń, formuła ta przypadła do gustu.

– Im młodszy pracownik, tym bardziej ceni sobie możliwość pracy z dowolnego miejsca i zadaniowy model jej rozliczania. W branży IT jest to szczególnie widoczne. Przedstawiciele pokolenia Z wolą nawet, żeby rozmowy rekrutacyjne były przeprowadzane zdalnie, chętniej wybierają zatem oferty umożliwiające pracę na odległość – wyjaśnia Natalia Horbunova, odpowiedzialna za rekrutację w Quercus, firmie wdrożeniowej SAP, specjalizującej się w obszarze HR. – To również młode osoby coraz częściej rozważają opcję workation, traktując ją jako sposób na przedłużenie wakacji. I pracodawcy, podchodząc do workation jako do formy wartościowego bonusu, często wyrażają zgodę na pracę połączoną z wypoczynkiem.

Praca czy wakacje?

Workation – połączenie (work) pracy i (vacation) wakacji – można by uznać za kwintesencję work-life balance. Wystarczy sobie wyobrazić piękny apartament z tarasem i widokiem na morze, osłonięty parasolem stół do pracy i wykonywanie obowiązków zawodowych w takich okolicznościach przyrody. To kuszące wyobrażenie, zwłaszcza kiedy w kraju zaczyna się jesień, nie zawsze przecież złota.

Co ważne w tej formule pracownik nie traci urlopu – po prostu świadczy pracę z innego miejsca, a po zakończeniu obowiązków zawodowych może korzystać z atrakcji miejsca, w którym aktualnie przebywa, a przysługujący mu urlop wykorzystać w innym terminie. Taka forma pracy może być z jednej strony motywująca (może poprawiać zaangażowanie pracownika), z drugiej – wręcz przeciwnie. Nie każdy w obliczu pokus, jakie oferują atrakcyjnie turystycznie miejsca, znajdzie w sobie dość samodyscypliny, aby im się oprzeć i efektywnie pracować.

– W przypadku workation, zresztą tak samo jak w sytuacji pracy zdalnej, pewnego rodzaju wyzwaniem staje się motywacja pracownika i kontrolowanie jego pracy przez przełożonego. Oczywiście mamy coraz bardziej zaawansowane narzędzia pozwalające na sprawną komunikację i zarządzanie zespołami rozproszonymi, jednak praktyka pokazuje, że w modelu zdalnym, również w przypadku pracowakacji, najlepiej sprawdza się zadaniowe rozliczanie pracy. Pracownik wie dokładnie, co oraz na kiedy ma zrobić i we własnym zakresie układa sobie plan pracy. Przełożonemu zaś łatwiej ocenić, czy i w jakim zakresie zadanie zostało wykonane – stwierdza przedstawicielka Quercus.

Bezpieczeństwo danych podczas pracowakacji

Pracownik, który chce skorzystać z tej formy pracy, musi uzyskać zgodę pracodawcy, powinien mieć zatem na uwadze, że może spotkać się z odmową. Jej przyczyny mogą być różne, ale jednym z ważniejszych czynników jest dbałość o bezpieczeństwo danych przedsiębiorstwa. Jeśli firma od strony technicznej nie jest odpowiednio zabezpieczona, a zadania wykonywane zdalnie wymagają połączenia z jej bazą danych, uzyskanie pozwolenia może być utrudnione.

– Komputer wynoszony z firmy musi być odpowiednio zabezpieczony przed cyberzagrożeniami, zaś pracownik przeszkolony. Warto zatem zawczasu wprowadzić w firmie politykę ZTNA (Zero Trust Network Access), czyli rozwiązanie pozwalające na bezpieczne, zdalne połączenie z konkretnymi aplikacjami i zasobami firmowymi. Zakłada ono, że każde połączenie musi być autoryzowane, co gwarantuje lepsze zabezpieczenie przed niepowołanym wyciekiem danych niż w przypadku rozwiązań opartych na sieciach VPN – wyjaśnia Natalia Horbunova.

Konsekwencje workation

Możliwość połączenia wyjazdu z pracą to opcja, która zyskuje na atrakcyjności zwłaszcza wtedy, kiedy w kraju aura nie nastraja optymistycznie, a pogoda nie rozpieszcza. Z drugiej strony dla wielu osób opcja pracowakacji to po prostu możliwość czasowego zamieszkania bliżej natury, zarówno w kraju, jak i poza jego granicami. Jeśli miejsce, z którego pracujemy, znajduje się w Polsce, w zasadzie nie ma problemu. Inaczej jest w przypadku pracy z zagranicy. Wówczas trzeba pamiętać o tym, że niedopełnienie pewnych formalności może wiązać się z nieprzyjemnymi konsekwencjami zarówno dla pracodawcy, jak i dla pracownika.

– Workation to rozwiązanie dopuszczalne, wpisuje się bowiem w ustawę o pracy zdalnej, która weszła w życie w kwietniu 2023 roku. Zgodnie z tymi przepisami pracownik nie musi świadczyć pracy zdalnej z domu, może to robić z dowolnego miejsca. Jednak, ponieważ nadal jest to praca, wciąż obowiązują przepisy kodeksu pracy oraz przepisy BHP i to niezależnie od miejsca, w którym pracujemy – podkreśla przedstawicielka firmy Quercus. – Istotne są również kwestie podatkowe (ustalenie rezydencji podatkowej) oraz ubezpieczenie społeczne (niezbędne jest sprawdzenie regulacji dotyczących ubezpieczenia społecznego w kraju, z którego będzie świadczona praca, gdyż może to wymagać od pracodawcy rejestracji jako płatnika) i zdrowotne poza granicami kraju. Pracownik powinien też zadbać o ubezpieczenie turystyczne, w tym: ubezpieczenie medyczne (obejmujące koszty ratownictwa), NNW, oraz OC w życiu prywatnym – dodaje.

Nadchodzi mniej atrakcyjna pora roku. Nic zatem dziwnego, że wiele osób, jeśli tylko sytuacja zawodowa im na to pozwala, zastanawia się nad tym, czy nie połączyć z pracą wyjazdu w ciepłe, pogodne miejsce. Kto korzysta z takiej możliwości? Osoby, które mogą pracować zdalnie – są to najczęściej przedstawiciele branży IT, graficy komputerowi, menedżerowie, copywriterzy i generalnie przedstawiciele wolnych zawodów. Jednak coraz bardziej zaawansowane narzędzia, dane dostępne w chmurze oraz lepsze zabezpieczenia przed cyberprzestępczością sprawiają, że świat „pracy pod palmami” otwiera się również na pracowników innych branż. Istnieje już nawet zjawisko cyfrowych nomadów, którzy łączą obowiązki zawodowe z podróżowaniem, przenosząc swoje laptopy co jakiś czas w nowe miejsce. To wspaniała perspektywa pod warunkiem, że potrafimy odpowiednio zmobilizować się do pracy i że dopełnimy niezbędnych formalności dotyczących pracy za granicą.