Obowiązkowe ubezpieczenie wypadkowe, jakie nakłada na przedsiębiorców ustawa, powoduje, iż pracownik, który uległ wypadkowi w trakcie pracy, ma zagwarantowaną rekompensatę. Poszkodowany ma prawo ubiegać się o odszkodowanie dwutorowo - ze strony ZUS oraz z ubezpieczenia OC pracodawcy. W obu przypadkach muszą zaistnieć określone warunki, aby rekompensata mogła zostać przyznana.

Kiedy mówimy o wypadku przy pracy?

Na początku warto się zastanowić, w jakich przypadkach możemy mówić o wypadkach przy pracy. Zgodnie z definicją ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, „za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:
• Podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;
• Podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;
• W czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy".

Aby stwierdzić wypadek przy pracy, muszą wystąpić cztery czynniki z powyższej definicji. Przykładowo, kiedy pracownik na budowie spadnie z konstrukcji, możemy mówić o zdarzeniu nagłym, wywołanym przyczyną zewnętrzną, które spowodowało co najmniej uraz i nastąpiło w związku z pracą.
Ważne aby pamiętać, iż za wypadek przy pracy nie uznaje się wypadku w drodze do lub z pracy.

Ustalenie okoliczności zdarzenia

Wskazówki, w jaki sposób ustalić okoliczności i przyczyny wypadku, znajdują się w kodeksie pracy. Pracodawca jak tylko otrzyma informację o wypadku, zobowiązany jest do tego, aby powołać zespół powypadkowy, który ustali przyczyny wypadku oraz to, czy pozostaje on w związku z pracą.
Kiedy wszelkie informacje zostaną zebrane, w ciągu 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku, zespół sporządza protokół BHP dotyczący ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy. Gdy termin ustalenia przyczyn wydłuży się poza 14 dni, wówczas należy podać w protokole przyczynę takiego opóźnienia wraz ze stosownym uzasadnieniem. Co zawiera protokół BHP?
- W protokole głównym znajdą się protokoły z wyjaśnień poszkodowanego i świadków, dowody z miejsca zdarzenia, w tym zdjęcia, czy szkice oraz dokumenty oraz opinie lekarskie i specjalistów. Do całej dokumentacji pełny wgląd ma oczywiście poszkodowany pracownik. Jeżeli nie zgadza się on z tym, co zostało w nim zawarte, może zgłosić swoje zastrzeżenia, które powinny być dołączone do protokołu - dodaje Bartosz Kozak, Radca Prawny Kancelarii Radców Prawnych DRB, współpracującej z Centrum Odszkodowań DRB.

Najważniejsze w tym przypadku będą diagnozy lekarskie. Kompletny wniosek z dokumentami do ZUS-u zawiera: pismo o ustalenie procentowego uszczerbku na zdrowiu i przyznanie jednorazowego odszkodowania, zaświadczenie o stanie zdrowia ze wskazaniem zakończenia leczenia oraz ewentualnej rehabilitacji, wywiad zawodowy, pełną dokumentację medyczną, a także protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, kartę wypadku i prawomocny wyrok sądu pracy. Taki wniosek należy przesłać do ZUS-u, oczywiście wcześniej upewniwszy się, że dotyczy on wypadku przy pracy.
Przyznanie świadczeń z ZUS-u

Dobrze udokumentowany uszczerbek na zdrowiu pozwala uzyskać z ZUS-u szereg świadczeń. Jednorazowe odszkodowanie przysługuje pracownikowi, który wskutek wypadku doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Ocena uszczerbku jest dokonywana przez lekarza orzecznika ZUS. Jeśli osoba dwukrotnie wzywana na badanie lekarskie się na nim nie pojawi, powoduje to odstąpienie od postępowania w sprawie.

Jeśli poszkodowany nie zgadza się z decyzją ZUS-u, przysługuje mu odwołanie, wniesione do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych, za pośrednictwem oddziału ZUS, w terminie 30 dni od otrzymania decyzji.

Innymi świadczeniami mogą być te uzyskane z tytułu utracenia zdolności do dalszego podejmowania aktywności zawodowej. Zasiłek chorobowy obowiązuje od pierwszego dnia niezdolności do pracy i wynosi on 100% podstawy wymiaru.
Gdy ubezpieczony po okresie pobierania zasiłku chorobowego nadal nie może podjąć pracy z powodu choroby zawodowej, przysługuje mu świadczenie rehabilitacyjne, które można pobierać przez okres 12 miesięcy.

Rzecz jasna wszelkie świadczenia nie przysługują wtedy, kiedy pracownik sam spowodował wypadek naruszając przepisy dotyczące ochrony życia i zdrowia, zrobił to umyślnie lub w wyniku własnego niedbalstwa.

Odszkodowanie z polisy OC pracodawcy

Obok dochodzenia świadczeń z ZUS-u, pracownik może równolegle ubiegać się o rekompensatę bezpośrednio ze strony swojego pracodawcy, na mocy przepisów Kodeksu Cywilnego. Poszkodowany musi jednak wykazać przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej pracodawcy, a więc winę, poniesioną szkodę i związek przyczynowo-skutkowy.

Pracodawca, szczególnie działający w branży o wysokim prawdopodobieństwie poniesienia wypadku (budownictwo, górnictwo, koncerny paliwowe), dobrowolnie posiada polisę OC. To z niej, a nie z majątku przedsiębiorcy, zostanie wypłacone ewentualne odszkodowanie. Jest to cenna informacja o tyle, ponieważ niektórzy pracownicy nie chcą ubiegać się o odszkodowanie OC od pracodawcy, obawiając się negatywnej reakcji z jego strony (np. zwolnienie z pracy).

Wina pracodawcy

W jakich przypadkach poszkodowany pracownik może ubiegać się o odszkodowanie OC?
- Musi on wykazać faktyczną odpowiedzialność pracodawcy za poniesiony uszczerbek na zdrowiu. O jego winie może świadczyć m.in. zaniedbanie obowiązków związanych z zapewnieniem pracownikowi bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, a więc wszelkiego rodzaju złamanie zasad BHP. Przykładowo występuje to wtedy, kiedy firmy wbrew obowiązkowi wyposażają stanowiska pracy w maszyny nie do końca sprawne, niespełniające niezbędnych wymogów technicznych - wyjaśnia Bartosz Kozak, Radca Prawny Kancelarii Radców Prawnych DRB współpracującej z Centrum Odszkodowań DRB.
Pracodawca ponosi odpowiedzialność także wtedy, kiedy nie zostały zapewnione bezpieczne warunki użytkowania pomieszczeń lub budynków, w których świadczona jest praca.