2020-11-27
O tym, w jaki sposób epidemia koronawirusa wpłynęła na organizację Sesji Naukowej IOR – PIB, jakie wyzwania stoją przed współczesnym rolnictwem i w jaki sposób się ono zmienia z prof. dr. hab. Markiem Mrówczyńskim, Dyrektorem Instytutu Ochrony Roślin – PIB rozmawiała Andromeda Wróbel.

Niedawno minął rok od czasu wykrycia pierwszego przypadku Covid-19. Nikt nie przypuszczał, jak bardzo zmieni się od tego momentu nasza rzeczywistość. Za niecałe 3 miesiące odbędzie się kolejna, 61. Sesja Naukowa IOR – PIB. Jaki wpływ na organizację tego wydarzenia miała epidemia koronawirusa?

Pandemia koronawirusa spowodowała, że musieliśmy zmienić plany, o których informowaliśmy już  podczas zakończenia jubileuszowej 60. Sesji Naukowej w lutym tego roku. Zmiany te są rewolucyjne – prawie cała 61. Sesja, z uwagi na bezpieczeństwo prelegentów, uczestników oraz organizatorów – odbędzie się w trybie online, a tylko część wykładów będzie miała miejsce w Centrum Kongresowym Instytutu Ochrony Roślin. Wszystkie wydarzenia będą zaś transmitowane w Internecie, na specjalnej platformie cyfrowej.

Efektem epidemii było drastyczne ograniczenie kontaktów, a tym samym możliwości przekazywania wiedzy do praktyki rolniczej. Między innymi dlatego całe Forum „Nauka – Doradztwo – Praktyka" zostanie poświęcone wspomaganiu decyzji w ochronie roślin rolniczych i ogrodniczych z wykorzystaniem Internetu oraz Platformy Sygnalizacji Agrofagów.

61. Sesja Naukowa zmienia nie tylko formułę, ale i nazwę. Dlaczego?

Podczas 60. Sesji Naukowej IOR – PIB została przedstawiona propozycja dodania do nazwy własnej informacji, że jest to również Konferencja Ochrony Roślin. Decyzję o tej zmianie podjęliśmy po zakończeniu 60. Sesji i dlatego od 61. Sesji nowa, pełna nazwa będzie brzmiała „Konferencja Ochrony Roślin – Sesja Naukowa Instytutu Ochrony Roślin – PIB”.

Od kilku lat formuła tego wydarzenia się zmienia, bo towarzyszą jej tematyczne fora dyskusyjne, jak np. „Forum Nasienne”, forum „Nauka – Doradztwo – Praktyka”, czy konkurs wiedzy o integrowanej ochronie roślin dla szkół średnich. Włączenie do programu dodatkowych zagadnień oznaczało poszerzenie formuły Sesji Naukowej, a w konsekwencji zmianę nazwy na „Konferencja Ochrony Roślin – Sesja Naukowa Instytutu Ochrony Roślin – PIB”. Nazwa ta pełniej oddaje rangę wydarzenia oraz wagę tematów poruszanych w jego ramach.

Czy oznacza to, że rolnictwo też zmienia kierunek rozwoju?

Rzeczywiście tak jest. Od wielu lat, zarówno w rolnictwie krajów UE, jak i spoza niej, obserwujemy zjawisko ograniczenia zastosowania środków chemicznych w ochronie roślin. Od 2014 r. w całej Unii obowiązuje integrowana ochrona roślin, która daje pierwszeństwo metodom ochronnym, opierającym się na stosowaniu m.in.: środków biologicznych, odmian odpornych i tolerancyjnych na agrofagi, pełnej agrotechniki, na unikaniu uproszczeń i monokultur, a dopiero w ostateczności na używaniu preparatów chemicznych, ale w dawkach możliwie najniższych i z zachowaniem bezpieczeństwa dla organizmów pożytecznych oraz środowiska. Można powiedzieć, że stosowanie integrowanej ochrony roślin, dzięki upowszechnianiu wiedzy, stało się już tzw. dobrą praktyką w polskim rolnictwie.

W maju 2020 r. Komisja Europejska przyjęła dwie strategie: „Od pola do stołu” oraz „Na rzecz bioróżnorodności”, które są rozwinięciem wcześniejszych wytycznych i zakładają, że do 2030 r. kraje Unii Europejskiej powinny ograniczyć o 50% zużycie środków ochrony roślin oraz zwiększyć do 25% powierzchnię gruntów pod uprawy ekologiczne. Polskie (i europejskie) rolnictwo musi się do tego przygotować, dlatego właśnie tym zagadnieniom poświęconych będzie gros prelekcji i dyskusji podczas zbliżającej się Konferencji Ochrony Roślin.

Te nowe wytyczne z pewnością będą niełatwą próbą dla rolnictwa. Z jakimi wyzwaniami będzie musiało sobie poradzić i jaka jest rola Sesji Naukowej w tym zakresie?

Strategie KE zalecają zmniejszenie użycia środków chemicznych w ochronie roślin – to w ujęciu generalnym. Jeśli jednak spojrzeć na to w kontekście lokalnym – w Polsce stosuje się np. czterokrotnie mniej środków niż w Niderlandach. Dlatego wydaje się, że wystarczy – tak jak dotychczas – racjonalne stosowanie preparatów chemicznych w możliwie najniższych dawkach. Największym wyzwaniem będzie prawdopodobnie konieczność zwiększenia zastosowania metod biologicznych w uprawach rolniczych (są one obecnie często stosowane w uprawach szklarniowych). Niestety środki biologiczne są kilkakrotnie droższe niż chemiczne i dlatego, aby zachować rentowność uprawy, istnieje potrzeba wprowadzenia dopłat (takie rozwiązania praktykowane są w wielu krajach Unii). Ponadto stosowanie metod biologicznych wymaga znajomości m.in. biologii organizmów szkodliwych i ich wrogów naturalnych. Dlatego ważne będzie szkolenie producentów i doradców w tym zakresie.

Chemizację upraw można ograniczyć poprzez hodowlę i wykorzystanie odmian odpornych i tolerancyjnych na czynniki abiotyczne i biotyczne, w tym na agrofagi. To ważne zagadnienie będzie omawiane podczas „Forum Nasiennego”, przy udziale specjalistów z Polskiej Izby Nasiennej, IHAR – PIB, COBORU, PIORiN oraz MRiRW. Spełnienie wymogów obniżenia poziomu chemizacji można również uzyskać, stosując rolnictwo precyzyjne oraz cyfryzację i robotyzację w ochronie roślin. Te zagadnienia także będziemy poruszać podczas przyszłorocznej Konferencji.

Aktualnie UE przygotowuje zmiany różnych rozporządzeń związanych z ochroną roślin, jak np. Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1107/2009 dotyczącego wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin. Efektem tych zmian będzie konieczność dostosowania polskiego prawa do unijnego. Dlatego też aktualizowane zagadnienia prawne znajdą się w programie obrad. Wyzwaniem dla rolnictwa, ale także dla świata nauki zajmującego się ochroną roślin, a pośrednio również dla doradztwa, będzie upowszechnienie (a wcześniej opracowanie) metodyk ochrony upraw ekologicznych. Co czwarty hektar upraw będzie musiał być prowadzony w systemie ekologicznym, bo tak zostało zapisane w Strategiach Komisji Europejskiej.

Jak od strony technicznej będą wyglądały prelekcje?

Sesja będzie odbywać się online na specjalnej platformie. Każdy z zarejestrowanych uczestników otrzyma indywidualne konto, dzięki któremu będzie mógł się zalogować na platformę. Zastosowana technologia umożliwi uczestnikom także aktywny udział w obradach. Uroczyste otwarcie oraz referaty wprowadzające będą fizycznie odbywać się w Centrum Kongresowym Instytutu Ochrony Roślin (przy zachowaniu reżimu sanitarnego) i w całości będą transmitowane na platformie.

Istotnym elementem dotychczasowych Sesji były też postery. W jaki sposób będą prezentowane na Konferencji Ochrony Roślin w 2021 r.?

Sesja posterowa będzie dostępna w wersji wirtualnej. Planujemy wszystkie postery pogrupować według określonych kategorii, a następnie zamieścić je w zakładce „Sesja posterowa”. Każdy z uczestników w dowolnej chwili będzie mógł przeglądać wybrane postery w galerii, natomiast o określonych porach uruchamiane będzie forum, na którym możliwa będzie dyskusja z autorami.

Sesje naukowe to także okazje do spotkań, rozmów i dyskusji panelowych. Czy odsłona Sesji online przewiduje możliwość wymiany poglądów między uczestnikami? Na jakich zasadach?

Po zakończeniu każdego wykładu będzie istniała możliwość zadania pytań i prowadzenia dyskusji, także na forach internetowych konferencji. Platforma umożliwi uczestnikom tworzenie chat roomów, zarówno do dyskusji 1-1, jak i dla grup osób, które będą chciały wymienić opinie np. na temat konkretnego wykładu. Powstaną także wirtualne stoiska instytucji oraz firm, które będą chciały zaprezentować ofertę, nowe technologie, innowacje oraz nawiązać nowe kontakty.

Nadesłał: Alicja Sidorowicz